Eslatma: Topshiriqda variantlar nomeri va yechilishi lozim bo’lgan masalalar keltirilgan

Variantlar jadvali(11-mavzu)

Var. №	Masalalar tartibi				Var. №			Masalalar tartibi
1	43		52	81		26		17	44	80
2	42		53	82		27		16	43	79
3	41		54	83		28		14	45	78
4	40		55	84		29		15	46	77
5	39		56	85		30		12	47	76
6	38		57	86		31		13	48	95
7	36		63	87		32		11	50	94
8	37		62	88		33		10	51	93
9	34		61	89		34		8	52	92
10	35		60	90		35		9	53	91
11	33		59	91		36		7	54	90
12	31		58	92		37		6	55	89
13	32		68	93		38		5	56	88
14	30		67	94		39		4	57	87
15	28		66	95		40		3	58	86
16	29		65	76		41		2	59	85
17	27		64	77		42		1	60	84
18	26		49	78		43		33	69	83
19	24		50	79		44		34	70	82
20	25		51	80		45		31	71	81
21	23		48	81		46		35	72	80
22	21		47	82		47		37	73	79
23	20		46	83		48		36	74	78
24	18		45	84		49		40	75	77
25	19		44	85		50		41	49	76

MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASALALAR(11-mavzu)

1. 
   Tebranish manbai =200 Hz chastotali yassi tovush toʻlqinini hosil qila oladi. Manbani tebranish amplitudasi A=4 mm. Boshlangʻich vaqtda manba nuqtalarini siljishi maksimal boʻlsa tebranish tenglamasi  (x,t) yozilsin. Tovush tezligining =300 m/s deb olib, Soʻnish protsessi hisobga olinmasin.
   
2. 
   Togʻri chiziq ustida bir biridan x=0.25 m masofada ikki nuqta joylashgan. Shu togʻri chiziq boʻylab =100 m/s tezlik bilan toʻlqin tarqalmoqda. Tebranish davri T=0.01 s. Shu nuqtalardagi tebranishlarni faza farqi aniqlansin.
   
3. 
   Yassi chopar tovush toʻlqin ining tenglamasi E=60cos(1800t-5.3x) µm (t-sekundlarda x-metrlarda). Muhit zarrachalarining siljish amplitudasi toʻlqin uzunligi ga nisbati topilsin.
   
4. 
   Elastik shnur boʻylab koʻndalang toʻlqin ₁=15 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Shnurning tebranish davri T=1.2 s. Manbadan ℓ=45 m masofa yotgan nuqtaning vaqtni t=4 s momentdagi tezligi ₂=5,2 m/s. Shnur nuqtalarining tebranish amplitudasi aniqlansin.
   
5. 
   Davri T=0.01 s boʻlgan toʻlqin togʻri chiziq boʻylab =40 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Shu togʻri chiziqda fazalar farqi  =3/2 π boʻlgan ikki nuqta oraligʻi x–topilsin.
   
6. 
   Tebranishlar manbadan togʻri chiziq boʻylabamplitudasi A=15cm boʻlgan toʻlqin tarqalmoqda. Manbadan ℓ=0.8λ toʻlqin uzunligiga teng masofada t=0.8 s tebranish davriga teng vaqt momentida nuqtaning siljish x-ning kattaligi topilsin.
   
7. 
   Chastotasi =25Hz tezligi =15 m/s. Elastik toʻlqin ning bir-biridan x=15 cm masofada joylashgan nuqtalardagi tebranishlarni fazalar farqi  topilsin.
   
8. 
   Vibrator tarqalayotgan toʻlqin ning tezligi =340 m/s, davri T=0.01 s. Toʻlqin nurining yoʻnalishi boʻylab l=3,4,1,7,0,8 m masofalardagi ikkala nuqtalar oralig'ida tebranishning fazalar farqi -  topilsin. Tebranish nuqtalarining amplitudasi bir xil A=1 cm. Boshlangʻich momentida siljish x=0 boʻlgan da shu nuqtalarning siljishi topilsin.
   
9. 
   Bir nurda joylashgan va tebranishlar manbaidan ℓ₁=12m va ℓ₂=14.7m masofada boʻlgan ikki nuqta =3/2 π rad fazalar farqi bilan tebranmoqdalar. Agar manbaning tebranish davri T=10^-2 s boʻlsa, shu muhitda tebranishlarning tarqalish tezligi aniqlansin.
   
10. 
    Agar bir-biridan x=10 cm masofada joylashgan nuqtalarning fazalar farqi =π/4 ga teng boʻlsa, =6000 Hz chastotada toʻlqin qanday tezlik bilan tarqaladi?
    

1. 
   Soʻnmas tebranishlarning tenglamasi x=4sin600 t koʻrinishda berilgan. Tebranishlar boshlangandan soʻng t=0.01 s oʻtgach, tebranishlar manbaidan ℓ=75 cm masofada joylashgan nuqtaning muvozanat holatdan siljishi aniqlansin. Tebranishlarning tarqalish tezligi =300 m/s.
   
2. 
   Agar =10 m/s tezlik bilan toʻlqin tarqalayotgan togʻri chiziqdagi ikki nuqtaning tebranishlarining fazalarini farqi =π boʻlsa, shu nuqtalar orasidagi masofa x topilsin. Tebranishlarning davri T=0.2 s.
   
3. 
   Yassi tovush toʻlqini =200 Hz chastotali tebranishlar manbaidan vujudga keltirilmoqda. Manbaning tebranish amplitudasi A=4 mm. t=0.1 s momentda manbadan x=100 cm masofada joylashgan muhit nuqtalarining (x, t) siljish aniqlansin. Tovush toʻlqin ining tezligi  =300 m/s. Soʻnish eʻtiborga olinmasin.
   
4. 
   Manba tebranishlarining tenglamasi x=3sin20πt cm. Tebranishlar boshlangandan soʻng t=0.1 s vaqt oʻtgach, tebranishlar manbaidan ℓ =5cm masofada joylashgan nuqtaning siljishi aniqlansin. Toʻlqin ning tarqalish tezligi =200 m/s.
   
5. 
   Soʻnmas toʻlqin biror nuqtasining harakat tenglamasi x=0.05cos2πt koʻrinishga ega. Toʻlqin tarqalayotgan togʻri chiziqda, berilgan nuqtadan ℓ₁=15 cm va ℓ₂=30 cm masofada joylashgan nuqtalarning harakat tenglamalari yozilsin. Toʻlqin ning tarqalish tezligi =0.6 m/s.
   
6. 
   Chastotasi =440 Hz boʻlgan yassi toʻlqin manbaidan ℓ=4m masofada, toʻlqin tarqalish yoʻnalishiga tik ravishda devor joylashgan. Chopar toʻlqin bilan devordan qaytgan toʻlqinlarning qo'shilishi natijasida hosil boʻladigan turg'un toʻlqin ning birinchi uchta do'ngliklardan toʻlqin manbaigacha boʻlgan masofalar aniqlansin. Toʻlqin tezligi  =440 m/s.
   
7. 
   Yassi tovush toʻlqin davri T=3 cm, amplitudasi A=0.2 mm: toʻlqin uzunligi esa =1,2 m ga teng. Tebranishlarning boshlangʻich fazasini nolga teng deb olib, tebranishlar manbaidan x=2 m masofada joylashgan muxit nuqtalari uchun: 1) vaqtning t=7 s momentidagi siljish; 2) vaqtning shu momenti uchun tezlik  va a topilsin.
   

18. 
    Rezinali shnur boʻylab toʻlqin =2 Hz da tarqala boshlaydi. Bir-biridan x=0.2 m masofada joylashgan shnurdagi nuqtalarning tebranishlarini fazalar farqi =5/8 π ga teng. Toʻlqin necha sekunddan soʻng toʻlqin manbaidan r=3.2 m masofada joylashgan shnur nuqtasiga yetib boradi?
    
19. 
    Soʻnmas tebranishlarning tenglamasi x=sin2.5πt koʻrinishga ega. Tebranishlar boshlangandan soʻng t=1s oʻtgach, tebranishlar manbaidan ℓ=20 m masofada joylashgan nuqtaning tezlanishi a topilsin.
    
20. 
    Yassi toʻlqin togʻri chiziq boʻylab  =20 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Toʻlqin manbaidan ℓ₁=12 m va ℓ₂=15 m masofada, shu togʻri chiziqda joylashgan ikki nuqta A=0.1 m amplitudaga va =0.75 π fazalar farqiga ega. Vaqtning t=1.2 s momenti uchun shu nuqtalarning siljishi topilsin.
    
21. 
    Yassi toʻlqin ining tenglamasi =Acos(t-kx), bu yerda A=0,5 cm; =628 s^-1; k=2 m^-1. Aniqlansin. 1) Toʻlqin uzunligi  va tebranishlar chastotasi. 2) Toʻlqin ning faza tezligi . 3) Muhit zarrachalari va tezlanishlarini maksimal qiymatlarini.
    
22. 
    Koʻndalang toʻlqin =15 m/s tezlik bilan elastik shnur boʻylab tarqalmoqda. Shnur nuqtalarning tebranish davri T=1.2 s. Toʻlqin nurida joylashgan va toʻlqin manbaidan x₁=20 m va x₂=30 m masofada boʻlgan nuqtalarning tebranishlarini fazalar farqi topilsin.
    
23. 
    Quyidagi =Acos(t-kx) ifoda, =k boʻlgan da, toʻlqin tenglamasini qanoatlantirishini koʻrsating.
    

24. 
    Havoda =2 kHz chastota va A=1.7 µm amplituda bilan tarqalayotgan yassi toʻlqin tenglamasi tuzilsin. Tovushning havodagi tezligi =340 m/s.
    
25. 
    Bir jinsli elastik muhitda y=Acos(t-kx) koʻrinishdagi yassi toʻlqin tarqalmoqda. Vaqtning t=0 momenti uchun y va _y kattaliklarni x ga bogʻlanish chizmasini tasvirlang.
    
26. 
    Nuqtalar =1.5 kHz chastota bilan tebranayotgan muhitda tarqalayotgan yassi toʻlqinning tenglamasi tuzilsin. Berilgan chastotaga mos keluvchi toʻlqin uzunligi =15cm. Muvozanat xolatdan muxit nuqtalarining maksimal siljishi toʻlqin uzunligidan n=200 marta kichikdir.
    
27. 
    Yassi yuguruvchi toʻlqin tenglamasi y=5sin(1380t-6x) koʻrinishga ega, bu yerda: u zarrachalarning siljish, cm; t-vaqt, x-toʻlqin tarqalayotgan oʻq boʻylabmasofa, m. Bir-biridan x=35cm masofada joylashgan nuqtalar tebranishining fazalar farqi aniqlansin.
    
28. 
    Agar tebranma konturdagi kondensator sigʻimi C=10^-1F va tebranishlarda undagi maksimal kuchlanish U_m=100 V, konturdagi maksimal tok I_m=0,628A boʻlsa, tebranma kontur qanday toʻlqin uzunlikga moslangan?
    
29. 
    Konsentrik kabelda tashqi va ichki simlar oralig'i dielektrik singdiruvchanligi ε=4.6 ga teng boʻlgan dielektrik bilan toʻldirilgan boʻlsa, kabelda elektromagnit toʻlqinlarining taralish tezligi  topilsin. Kabeldagi yoʻqotishlar eʻtiborga olinmasin.
    
30. 
    Tebranma konturga tokning oʻzgarishi I=0.3sin15.7 t tenglamaga boʻysunadi. Kontur tarqalayotgan elektromagnit toʻlqin ning uzunligi aniqlansin.
    
31. 
    Glitsiringa botirilgan ikkita parallel simlar chastotasi =4,210⁸Hz boʻlgan elektromagnit tebranishlar generatori bilan induktivligi orqali bog'langan. Glitserinning dielektrik singdiruvchanligi =26. Uning magnit singdiruvchanligi _o=1. Simlardagi turgʻun toʻlqin larning do'ngliklari orasidagi masofa aniqlansin.
    
32. 
    Tebranma kontur sigʻimi C=48µF boʻlgan kondensatordan, induktivligi L=24 mH ga teng gʻaltakdan va R=20 Ω li aktiv qarshilikdan tashkil topgan. Agar gʻaltakning aktiv qarshiligi eʻtiborga olinmasa, konturda tarqalayotgan toʻlqin ning uzunligi qanchaga oʻzgaradi?
    
33. 
    Har birini sigʻimi C_o=10µF boʻlgan va oʻzaro parallel ulangan ikkita kondensatordan, induktivligi L=10mH ga teng gʻaltakdan va R=40Ω aktiv qarshilikdan tashkil topgan tebranma kontur qanday toʻlqin uzunlikka rezonanslanishi mumkin?
    
34. 
    Kabelni ichik va tashqi oʻtkazgichlarining orasi dielektrik bilan toʻldirilgandan soʻng unda elektromagnit toʻlqin larni tarqalish tezligi 20% ga kamaydi. Dielektrik elektr qabul qiluvchanligi aniqlansin.
    
35. 
    Agar simlarni uzunligi ℓ=10 m boʻlib, ular kerosinga tushirib qoʻyilsa ikki simli liniyani xususiy tebranishlarning eng kichik chastotasi topilsin.
    

36. 
    Tebranma konturdagi kondensator qoplamalari orasidagi potensiallar ayirmasini vaqt boʻyicha oʻzgarish tenglamasi U=50cos10⁴t V koʻrinishga ega. Kondensator sigʻimi C=0.1µF. Shu konturga mos keluvchi toʻlqin uzunlik topilsin.
    
37. 
    Induktivligi L=30µHz gʻaltak qoplamalarining orasi d=0,1 mm va yuzasi S=0.01 m² boʻlgan yassi kondensatorga ulangan. Agar kontur =750 m toʻlqin uzunlikka moslangan boʻlsa, qoplamalar orasini to'ldirgan muxitni dielektrik singdiruvchanligi aniqlansin.
    
38. 
    Chastotasi =500 Hz boʻlgan tovushning bir davri oralig'ida toʻlqin uzunligi =375 m ga teng nechta elektromagnit tebranish boʻladi.
    
39. 
    Induktivlik g’altagida t=0.6 s da tok I=1 A ga oʻzgarsa, unda =0.2 mV EYuK induksiyalanadi. Gʻaltakdan va C=14.1nF sig'imga ega boʻlgan kondensatordan tashkil topgan tebranma konturi boʻlgan generator hosil qilayotgan radio toʻlqin ni toʻlqin uzunligi  topilsin.
    
40. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin =3 va =1 boʻlgan bir jinsli va izotrop muxitda tarqalmoqda. Toʻlqin ning elektron maydoni kuchlanganligi amplitudasi E_m=10 V/m. Toʻlqin ning magnit maydoni kuchlanganligi amplitudasi A_m va toʻlqin ning faza tezligi topilsin.
    
41. 
    Yassi akustik toʻlqinning siljish va tezligini suvdagi amplitudaviy qiymatlari mos ravishda _o=5∙10^-4 m va _o=1.38 m/s ga teng. Siljish va tezlikni toʻlqin tenglamalari tuzilsin. Tebranish boshlangandan soʻng T/4 vaqt oʻtgach, tebranishlar manbaidan x=/6 masofada joylashgan nuqtaning siljishi va tezligi topilsin.
    
42. 
    Agar Toʻlqinlar tarqalayotgan muxitda koordinatalar boshi shunday tanlab olinsaki, u muhit nuqtalarini siljish doʻngligi bilan ustma-ust tushsin, x oʻqi esa toʻlqin tarqalish yoʻnalishi bilan mos tushsin, u holda x masofada muhit nuqtalarini siljishi =210^-3cos sin110 t m tenglama bilan ifodalanadi. Yuguruvchi Toʻlqinlar tenglamasi tuzilsin. Zarrachalar tezliklari ekstremal qiymatga ega boʻlgan nuqtalar koordinatalari aniqlansin.
    
43. 
    =0..1cos(6280t-18.5x) tenglamaga ega boʻlgan tovush toʻlqin uchun: 1) muxit zarrachalari tezligi amplitudasi _m; 2) zarrachalar tezligi amplitudasi _m ni toʻlqinni tarqalish tezligiga nisbati aniqlansin.
    
44. 
    Miltiq oʻqi =20 m/s tezlik bilan harakatlanmoqda. Qoʻzgʻalmas kuzatuvchi oldidan oʻtayotgan oʻq chiqarayotgan tovushning chastotasi necha marta oʻzgaradi? Tovushning havoda tarqalishi tezligi _T=333 m/s.
    
45. 
    Dengiz qirgʻogʻidagi kuzatuvchi paraxod gudogini eshitadi. Kuzatuvchi va paraxod qoʻzgʻalmas xolatda boʻlgan larida, kuzatuvchi qabul qilayotgan tovush chastotasi ₁=420 Hz. Paraxod harakatlanib, kuzatuvchiga yaqinlashayotgan boʻlsa, qabul qilinuvchi tovush chastotasi ₂=430 Hz. Agar paraxod harakatlanib, kuzatuvchidan uzoqlashayotgan boʻlsa, qabul qilinuvchi tovush chastotasi ₃=415 Hz. Birinchi va ikkinchi holda paraxod tezligi topilsin, agar tovushning havo tezligi _T =338 m/s boʻlsa.
    
46. 
    Parovoz gudogining asosiy toni chastotasi =550 Hz. Parovoz kuzatuvchi tomon =54 km/soat tezlik bilan yaqinlashayotgan boʻlsa, kuzatuvchi gudok tovushi qanday chastotada qabul qilinadi?
    
47. 
    Koʻrshapalak oʻzidan 45 kHz chastotali ultratovush tarqatib, 6 m/s tezlik bilan devorga perpendikulyar ravishda harakat qilayapti. Qanday ₁ va ₂ ikki chastotali tovushni koʻrshapalak eshitayapti? Tovushning havodagi tezligi _T=340 m/s.
    
48. 
    Oʻzidan _o=600 Hz chastotali tovush tarqalayotgan manba, qoʻzgʻalmas kuzatuvchi yonidan 45 m/s tezlik bilan oʻtib bormoqda. Kuzatuvchi manba unga yaqinlashayotganda va undan uzoqlashayotganda qabul qiluvchi chastotalar bir-biridan qanchaga farq qiladi? Havoning temperaturasi 290 K.
    
49. 
    =120 km/soat tezlik bilan harakatlanayotgan poyezd _o=5 s davomida signal beradi. Qoʻzgʻalmas kuzatuvchi poyezd signali qanday vaqt davomida qabul etadi, agar poyezd undan uzoqlashayotgan boʻlsa. Tovushning tarqalish tezligi _T=348 m/s deb hisoblansin.
    
50. 
    Qoʻzgʻalmas kuzatuvchi yonidan uchib oʻtgan oʻqning tovushining chastotasi 4 marta oʻzgaradi (₁/₂=4). Agar tovush havodagi tezligi _T=333 m/s boʻlsa, oʻq qanday tezlik bilan harakatlanmoqda?
    
51. 
    Ikki poyezd bir-biriga tomon ₁=72 km/soat va ₂=54 km/soat tezliklar bilan harakatlanmoqda. Birinchi poyezd _o=600 Hz chastotali svistok bermoqda. Poyezdlar bir-biri bilan uchrashishdan oldin, ikkinchi poyezddagi pasajir svistokni qanday qabul etadi? Tovushni havodagi tezligi _T=340 m/s.
    
52. 
    =17 m/s tezlik bilan harakatlanayotgan manba _s=2 s davomida signal bermoqda.Qoʻzgʻalmas kuzatuvchi bu signalni qanday vaqt davomida qabul qiladi, agar manba undan uzoqlashayotgan boʻlsa. Tovushning tarqalish tezligi _T=340 m/s.
    
53. 
    Qoʻzgʻalmas lokatordan =50kHz chastotali ultratovush dastasi yaqinlashayotgan suv osti kemasi tomon tarqatilgan. Agar manbaning tebranish chastotasi bilan, kemadan qaytgan signal chastotasi ayirmasi 250 Hz boʻlsa, suv osti kemaning tezligi topilsin. Ultratovushning dengiz suvidagi tezligini 1.5 km/s deb hisoblansin.
    
54. 
    Qoʻzgʻalmas kuzatuvchi oldidan poyezd oʻtayotganda uning signal tovushining yuksakligi kesim oʻzgaradi. Agar poyezdni harakat tezligi =54 km/soat boʻlsa, chastotani nisbiy oʻzgarishi /_o topilsin. Tovushni tarqalish tezligi _T=332 m/s.
    
55. 
    Yoʻlda ikki avtomashina ₁=30 m/s va ₂=20 m/s tezlik bilan bir-biriga tomon harakatlanmoqda. Avtomashinalardan birinchisi =600 Hz chastotali signal beradi. Amtomashinalar bir-biriga yaqinlashayotganda va bir-biridan uzoqlashayotganda ikkinchi avtomashina xaydovchisi bu signalni qanday chastotada qabul qiladi? Tovush tarqalish tezligi _T=332 m/s.
    

56. 
    Tez yurar poyezd =72 km/soat tezlik bilan yoʻlda turgan elektropoyezdga yaqinlashmoqda. Elektropoyezd =0,6 kHz chastotali signal beradi. Tezyurar poyezd mashinisti bu signalni qanday chastotada qabul etadi?
    
57. 
    Temir yoʻl platformasi yonidan =120 km/soat tezlik bilan elektropoyezd oʻtmoqda. Platformada turgan kuzatuvchi poyezd yaqnlashayotganda sirena tovushini ₁=1100 Hz chastotada, poyezd uzoqlashayotganda esa ₂=900 Hz chastotada qabul etadi. Tovushni havoda tarqalish tezligi topilsin.
    
58. 
    Signal chastotasi _o=300 Hz boʻlgan qoʻzgʻalmas elektropoyezd yonidan =40 m/s tezlik bilan poyez oʻtib bormoqda. Poyezd elektropoyezddan uzoqlashayotganda yoʻlovchilar signalni qanday  chastota bilan qabul qilishadi? Tovushni tarqalish tezligi 330 m/s.
    
59. 
    Poyezd stansiya yonidan =40 m/s tezlik bilan oʻtib bormoqda. Elektropoyezd signalini chastotasi _o=300 Hz. Poyezd uzoqlashayotganda platformada turgan kishi signalni qanday chastotada qabul etadi? Tovushni tarqalish tezligi _T=330 m/s.
    
60. 
    Parovoz =20 m/s tezlik bilan tinch turgan kuzatuvchiga yaqinlashmoqda. Agar mashinist parovoz signalini _o=300 Hz chastota bilan eshitsa, u holda bu signalni kuzatuvchi qanday chastotada qabul etadi? Tovushni tarqalish tezligi _t=330 m/s.
    
61. 
    Chastotasi _o=8 kHz boʻlgan tovush manbai va rezonator bir togʻri chiziqda joylashgan. Rezonator _r=4.2cm toʻlqin uzunligiga moslangan boʻlib, u qoʻzgʻalmasdir. Tovush manbai togʻri chiziq boʻylabharakatlana oladi. Tovush toʻlqinlari taʻsirida rezonator tebrana boshlashi uchun, tovush manbai qaysi yoʻnalishda va qanday tezlik bilan harakat qilishi lozim?
    
62. 
    Tinch turgan manba barcha yo'nalishda _o toʻlqin uzunlikdagi tovushni tarqatmoqda. Agar manbani tovush tezligini yarmiga teng boʻlgan tezlik bilan harakatga keltirsak, toʻlqin uzunligi qanday oʻzgaradi?
    
63. 
    Togʻri yoʻl boʻylab ₁=60km/soat tezlik bilan yengil amtmobil harakatlanmoqda. Uni _o=1 kHz chastotali signal berib, ₂=90 km/soat tezlik bilan harakatlanayotgan maxsus amtomashina quvib oʻtadi. Yengil avtomobildagi yoʻlovchilarga signal qanday  chastotada eshitiladi? Tovushni tarqalish tezligi _T=340 m/s.
    
64. 
    Yoʻlni togʻri chiziqli uchastka boʻylabikki elektropoyezd bir xil =50 km/soat tezlik bilan, bir-biriga tomon harakatlanmoqda. Bir-biri bilan uchrashgach, mashinistlar uzoq vaqt davomida signal berib salomlashadi. Signallarning chastotalari bir xil boʻlib, _o=200Hz. Poyezdlar uchrashgan joydan biror bir masofada boʻlgan temir yoʻl ishchisi nima eshitadi? Havo harorati t=-10^oC.
    
65. 
    Chastotasi _o=1 kHz boʻlgan va ₁=340 m/s tezlik bilan tarqalayotgan yassi tovush toʻlqiniga qarama-qarshi yoʻnalishda ₂=17m/s tezlik bilan toʻsiq harakatlanmoqda. Toʻsiqdan qaytgan toʻlqin ning  chastotasi topilsin.
    

66. 
    Bir-biriga qarama-qarshi yoʻnalishda bir xil tezlik bilan ikki poyezd harakatlanmoqda. Ularning birida berilgan signal ikkinchisiga n=9/8 marta oʻzgarib eshitilish uchun, ularning tezligi qanday boʻlishi kerak? Tovushning tarqalish tezligi _T=335 m/s.
    
67. 
    Xususiy chastotasi _o=1.8kHz boʻlgan tovush manbai tinch turgan kuzatuvchidan ℓ=250m masofada togʻri chiziq boʻylab tekis harakatlanmoqda. Manbani tezligi tovush tezligini =0.8 qismini tashkil etadi. Manba, kuzatuvchiga ro'para kelganda, u qanday chastotali tovush eshitadi?
    
68. 
    Tinch turgan kuzatuvchi ikki kamertondan kelayotgan tovush tebranishlarini qabul qilmoqda. Kamertonlardan biri kuzatuvchiga yaqinlashyapti. Bunda kuzatuvchi chastotasi =2kHz ga teng boʻlgan turtkili tebranishlarni eshitadi. Agar kamertonlarni tebranish chastotasi _o=680 Hz va tovush tarqalish tezligi _T=340 m/s boʻlsa, har bir kamertonni tezligi aniqlansin.
    
69. 
    Chastotasi _o=1700 Hz boʻlgan tovush manbai va priyemnik (qabul qilgich) bir nuqtada joylashganlar. Vaqtning t=0 momentida tovush manbai a=10 m/s² tezlanish bilan priyomnikdan uzoqlasha boshlaydi. Tovush tezligini _T=340 m/s deb olib, manba harakati boshlangandan soʻng t=10 s vaqt oʻtgach, tinch turgan priyemnik qabul qilayotgan tebranishlar chastotasini aniqlang.
    
70. 
    Devorga oʻtkazilgan normalda _o=1700 Hz chastotali tovush tebranishlari manbai va priyemnik joylashgan. Manba bilan priyemnik tinch holatda, ammo devor =6 cm/s tezlik bilan manbadan uzoqlashmoqda. Priyemnik qayd qilayotgan turtkilik tebranishlarni chastotasi aniqlansin. Tovush tezligi _T=340 m/s.
    
71. 
    Tinch turgan kuzatuvchidan ℓ=250 m masofada joylashgan togʻri chiziq boʻylab _o=1800Hz chastotali tovush manbai tekis harakatlanmoqda. Tovush manbaini tezligi tovush tezligini =0.5 qismini tashkil etadi. Kuzatuvchi qabul qilaytgan chastota =_o boʻlgan momentda manba bilan kuzatuvchi orasidagi masofa aniqlansin.
    
72. 
    Yoʻlda turgan kuzatuvchi, yonidan oʻtib ketayotgan avtomobilni signalini eshitadi. Avtomobil yaqinlashayotganda, qabul qilinayotgan signal chastotasi ₁=3 kHz, uzoqlashayotganda esa, ₂=2.5kHz boʻlgan . Avtomobil tezligi va tovush manbai chastotasi qanday boʻlgan ? Tovush tezligi _T=340 m/s.
    
73. 
    Suv osti kemasi, suvga tik ravishda botayotib, suvni tubi tomon davomiligi _o ga teng boʻlgan radiolokator signallari inpulsini tarqatadi. Gidrookustik kemada qabul qilgan suv tubidan qaytgan signallarning davomiligi ga teng. Kema qanday tezlik bilan suvga botayotibdi? Tovushni suvdagi tezligi , suvning tubi gorizontal.
    
74. 
    Ikki kater =10 m/s tezlik bilan bir-biriga tomon harakatlanmoqda. Birinchi katerdan =50 Hz chastotali ultrratovush signal tarqatiladi va u ikkinchi katerdan qaytgandan soʻng, yana birinchi katerda qabul qilinadi. Qabul qilingan signalni chastotasi aniqlansin.
    
75. 
    Suv osti kema =10 m/s tezlik bilan harakatlanib =30 kHz chastotali ultratovush signal tarqatadi. Signal toʻsiqdan qaytib, yana kemaga keladi. Tarqatilgan va qabul qilingan signallarning chastotasini farqi aniqlansin.
    
76. 
    Tovush tebranishlari =330 m/s tezlik havoda tarqalmoqda. Havo zichligi =0,0013g/cm³ tebranishlar amplitudasi A=310^-4 cm. Agar odam qulog'ining yuzi S=4cm² boʻlsa, u holda t=2 s davomida unga oʻrta hisobda W=610^-5 J energiya taʻsir etadi. Tebranishlar chastotasi aniqlansin.
    
77. 
    Radiopriyemnikning kirish konturi ℓ=1100m uzunlikdagi toʻlqin ga moslangan. Induktivligi L=10^-5H boʻlgan gʻaltakdan qabul paytida W=410^-15J energiya yig'iladi. Kondensatordagi maksimal kuchlanish qanday boʻladi?
    
78. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin x oqi boʻylab vakuumda tarqalmoqda. Toʻlqin tarqalish yoʻnalishida 1 cm² yuzaga togʻri keladigan oʻrtacha energiya oqimi Ф=2.610^-3 W. Elektr maydon kuchlanganligini maksimal qiymati aniqlansin.
    
79. 
    Tovush toʻlqinlarining izotrop nuqtaviy manbaini quvvati N aniqlansin, agar manbadan r=10 cm masofada energiyaning oʻrtacha hajm zichligi <>=0.251 J/m³ boʻlsa, havo temperaturasini T=250 K deb qabul qilinsin.
    
80. 
    Zichligi =7.8 g/cm³ boʻlgan poʻlat sterjen boʻylab =510³ m/s tezlik bilan elastik toʻlqin tarqalmoqda. Toʻlqin uzunligi =5 m. Umov vektorining oʻrtacha qiymati I=780W/m². Tebranishlar amplitudasi aniqlansin.
    
81. 
    Tovush toʻlqinlarining izotrop nuqtaviy manbaini quvvati N=10 W. Toʻlqinlar manbaidan r=10 m masofada energiyaning oʻrtacha hajmiy zichligi <> qanday boʻladi? Havo temperaturasi T=250 K ga teng deb olinsin.
    
82. 
    Chastotasi =500 Hz boʻlgan tovush tebranishlar odamda og'riq uyg'otadi, agar tebranishlar ampltudasi A=210^-4 m dan ortiq boʻlsa. Agar havo zichligi =0.0013 g/cm³ boʻlgan da tebranishlarning tarqalash tezligi =350 m/s ga teng boʻlsa, odam qulog'iga yetib kelib 1 cm² yuzaga togʻri keladigan oʻrtacha energiya oqimi aniqlansin.
    
83. 
    Quruq havo bilan toʻldirilgan diametri d=20 cm va uzunligi ℓ=5 m boʻlgan silindrik trubadagi tovush maydonining energiyasi W=23.7 µJ. Tovush intensivligi I aniqlansin. Tovush tezligi =332 m/s.
    
84. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin vakuumda x oʻqi boʻylab tarqalmoqda. Toʻlqin tarqalish yoʻnalishida 1 cm² ga togʻri keluvchi oʻrtacha energiya oqimi Ф=2.610^-3 W. Elektr maydon kuchlanganligi maksimal qiymati aniqlansin.
    
85. 
    Tovush toʻlqin energiyasining oʻrtacha hajmiy zichligi <>=3.01 mJ/m³. Tovushning intensivligi aniqlansin, agar u normal sharoitda quruq havoda tarqalayotgan boʻlsa.
    
86. 
    Chastotasi 50 Hz boʻlgan tovush tebranishlari odam qulog'i bilan qabul qilinadi, agar qulog'ining 1 cm² yuzasiga tushayotgan energiyani oʻrtacha oqimi 10^-9 W dan kichik boʻlmasa. Bunday toʻlqin da havo zarrachalarining tebranish amplitudasi aniqlansin, agar havo zichligi =0.0013 g/cm³ boʻlgan da, tebranishlar tarqalish tezligi =350 m/s boʻlsa.
    
87. 
    Tovush intensivligi I=1 W/m² tovush toʻlqin i energiyasining oʻrtacha hajmiy zichligi <> aniqlansin, agarda tovush normal sharoitda quruq havoda tarqalayotgan boʻlsa.
    
88. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin vakuumda x oʻqi boʻylab tarqalmoqda. Elektr maydoni kuchlanganligining maksimal qiymati E_m=300 V/m. Umov-Poyting vektor kattaligining oʻrtacha qiymati aniqlansin.
    
89. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin vakuumda tarqalmoqda. Tebranishlar chastotasi =1,010³s^-1. Toʻlqin tarqalish tezligi yoʻnalishiga tik boʻlgan S=20 cm² yuzadan t=4 s davomida o'taytgan oʻrtacha energiyani aniqlang, agar elektr maydoni kuchlanganligining maksimal qiymati 100 V/m boʻlsa. Boshlangʻich shartlari ixtiyoriy tanlab olib, sonli koeffitsiyentlari bilan toʻlqin tenglamasi yozilsin.
    
90. 
    Yassi elektromagnit toʻlqin vakuumda tarqalmoqda. Tebranishlar chastotasi =210⁶ s^-1. Magnit maydoni kuchlanganligining maksimal qiymati 0,5 A/m. Poyting vektori kattaligining oʻrtacha qiymati aniqlansin. Boshlangʻich shartlarini ixtiyoriy tanlab olib, sonli koeffitsiyentlar bilan toʻlqin tenglamasi yozilsin.
    
91. 
    Havoda tarqalayotgan yassi tovush toʻlqin ning tenglamasi quyidagi koʻrinishga ega: у=610^-6sin(600t-2t). Manba tebranishlari boshlangandan soʻng 0.01 s oʻtgach, toʻlqin tarqalish yoʻnalishida, manbadan 0.25 m masofada joylashgan nuqtada Umov vektorining qiymati va toʻlqin intensivligi aniqlansin. Havo zichligi 1,24 kg/m³. Bir davr ichida kosinus kvadratining oʻrtacha qiymati 1/2 ga teng.
    
92. 
    Vakuumda tarqalayotgan yassi sinusoidal elektromagnit toʻlqin, toʻlqin tarqalish yoʻnalishiga tik boʻlgan S=10 cm² yuza orqali t=1 min. davomida qanday energiya olib o'tadi? Elektr maydoni kuchlanganligining amplitudasi. E_m=1 mV/m. Toʻlqin davri T<
    

93. 
    Yassi toʻlqin zichligi  boʻlgan muhitda tarqalmoqda. Toʻlqin tenglamasi y=Asin(t-kx) koʻrinishga ega. Toʻlqin intensivligi nimaga teng?
    
94. 
    Toʻlqin maydonining biror nuqtasida sinusoidal toʻlqinning maksimumi oʻtgandan soʻng 0.010 s vaqt oʻtgach energiya zichligi maksimumni 0.2 qismiga teng. Chadtota nimaga teng?
    
95. 
    Chastotasi =100 Hz boʻlgan tovush tebranishlari zichligi =0.0013 g/cm³ ga teng havoda =330 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Vaqtning t=T/4 momentida tebranishlar manbaidan x=/4 masofada joylashgan nuqtada Umov-Poyting vektorining oniy qiymati I=1.610³ W/m². Tebranishlar amplitudasi aniqlansin. (Tebranishlar kosinuslar qonuni boʻyicha yuz beradi).