Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

14.7. Kanoeda eshkak eshishda muvozanat saqlash va
kanoeni boshqarishni о‘rgatish
M uvozanat saqlashni o ‘rgatishni yengillashtirilgan sharoitda — 
barqarorligi yuqori qayiqlarda, oqim, kuchli shamol va to'lqinlar 
yo‘q joylarda boshlash kerak. Bu maqsadda xalq qayig‘i, jufflangan 
sport kanoelar (katamaranlar) va qo‘shimcha balansir yoki m uvo­
zanat moslamasi o‘matiIgan kanoelardan foydalaniladi.
94

---

Xaiq qayiqlarida sportchilar bort b o £yiab joylashadi far. Murabbiy 
boshqaruvchi o 'rn ig a o 'tirib , qayiqni boshqaradi va sh u g 'u l- 
lanuvchilarga ko‘rsatmalar berib boradi. Katamaran yoki xalq qayi- 
g ‘ida shug'ullanuychiiar kanoeni boshqarish texnikasini o'zlash- 
tiradilar.
M uvozanat saqlashni o'rgatish uchun quyidagi mashqlar qo ‘l- 
laniladi:
1. Eshkak yuzasi bilan qirg'oqqa tayanib, qayiq oyoqlar bilan 
se-kin titratiladi.
2. Eshkak yuzasi bilan suvga tayanib, qayiqni ichki bort tomonga 
og'dirish va dastlabki holatga qaytish. Mashqni bir necha bor tak- 
rorlash.
3. Qayiqqa joylashib, eshkakni k o larish va tushirish. Eshkakni 
suvdan ko’tarib, havoda olib o lish n i bajarish va yana suvga taya- 
nishni bajarish.
K anoeda muvozanat 
saqlashning 
asosiy 
sharti 
— eshkak eshuv­
chining qayiqda to ‘g ‘ri joylashuvidir. Shuning uchun o ‘rgatishning 
dastlabki bosqichida ham takomiliashtirish jarayonida ham eshkak 
eshuvchining qayiqda to ‘g‘ri joylashuviga e ’tibor berish kerak. Agar 
xatolar aniqlansa, ularni tezda to ‘g ‘irlash zarur.
Kanoeni boshqarishni o ‘rgatish eshkak bilan boshqarish yorda­
m ida qayiqni to £g‘ri chiziq bo‘yIab kursda ushlashni o'rgatishdan 
boshlanadi.
Bu harakatlarni eshkak eshuvchi kanoe-katam aranda yoki xalq 
qayig4ida eshkak eshishda egaliaydi. Keyingi o'rgatish faqat bittalik 
kanoeda olkaziladi. Olib o ‘tishni bajarishda diqqatni yakuniovchi 
vaziyatga ~ olib o'tish oxiriga, ya’ni, to'g'ri boshqarilishga qaratiladi. 
Olib o'tish kuchi va eshkak eshish tempi ni sportchi erkin, harakat 
tem pini buzmasdan va qayiqni bortlarga og‘dirm asdan to ‘g‘ri chiziq 
b o ‘ylab kursni ushlaguncha oshirib boradi.
Kanoeni kursda ushlashni o ‘rgatishda m ashg'ulot olk azish joyini 
hisobga olish zam r. K anoeni boshqarishga shamol yo'nalishi va 
kuchi bevosita ta ’sir ko‘rsatadi.
Ikkitalik kanoeda eshkak eshuvchilar harakatlarming bir-biriga 
mosfigiga katta ahamiyat beriladi. H ar ikkala eshkak eshuvchi bir 
vaqtning o ‘zida suvni ilish orqali qayiq to ‘g i i chiziq bo £yiab kursda 
ushlanadi.
95

---

Kanoeda burilishlami dastlab tashqi bort tomonga, so‘ngra ichki 
bort tom onga burilishni bajarish o ‘rgati1adi. IkkitaIlk kanoeda dastlab 
asosdagi eshkak eshuvchi tom onga buriiish, keyin tum shuqdagi 
eshkak eshuvchi tom onga buriiish o ‘rganiladi. l'kkitalik kanoeda 
burilishlar dastlabki bosqichlarda qayiqni og‘dirmasdan bajariladi. 
So'ngra burilayotgan bortga nisbatan tashqi bort tom onga o g lsh
bilan bajariladi.