Ёш даврлар психологиясининг предмети, назарий ва амалий вазифалари

4.Ekspermental amaliyot va fan sifatida rivojlanish psixologiyasini shakllanishi.
Bola psixik rivojlanishi va organizm yetilishining biologik omillari. Rivojlanishning biogenetik konsepsiyasi tarafdorlari shaxsning asosiy psixik xislatlari insonning hayotiy taqdirini belgilovchi uning tabiatini o’ziga (biologik boshlanish) joylashtirilganligini taxmin qiladi. Ular intellekt, shaxsning amoral xislatlari va boshqalami genetik dasturlashtirilgan, deb hisoblaydilar. Biogenetik konsepsiyaning yuzaga kelish yo’lida birinchi qadam Ch.Darvinning rivojlanish - genezis - muayyan qonunga bo’ysunishi haqidagi nazariyasi bo’ldi. Kelgusida har qanday yirik psixologik konsepsiya hamisha bolalar rivojlanishining qonunlarini izlash bilan bog’liq bo’ldi.
Nemis olimi E. Gekkel’ (1834-1919) va nemis fiziologi I.Myuller (1801-1858) hayvon va inson ona qomidalik vaqtida filogenezning ushbu turida o’tadigan bosqichlami qisqacha takrorlaydi, degan biogenetik qonunni ta’rifladilar. Bu jarayon bolaning ontogenez rivojlanish jarayoniga o’tkazilgan.
Mashhur ms fiziologi I.P.Pavlov (1849-1936) asosida shartli reflekslar yotadigan axloqning egallangan shakllari mavjudligini isbotladi. Bu inson rivojlanishi instinkt va. o’rganishning namoyon bo’lishiga olib kelishi to’g’risidagi nuqtai nazami dunyoga keltirdi. Nemis psixologi V.Keler (1887-1967) insonga o’xshash maymunlarda tajriba o’tkazib ularda intellekt mavjudligini kashf qildi. Bu fakt psixika o’z rivojlanishida uchta bosqichni o’tashi haqidagi nazariya asosiga joylashdi: 1) instinkt; 2) o’rgatilish; 3) intellekt.
S.Xollning shogirdi mashhur amerikalik psixolog A.Gezell bolalarni tug’ilgandan o’smirlik yoshigacha takrorlanuvchi kesishmalar yordamida ularni psixik rivojlanishini longityud metodi orqali o’rgangan. Gezellni bola xulqi yosh o’tgan sari qanday o’zgarishi qiziqtirgan, u bolani harakat ko’nikmalaridan boshlab mashg'ulotlardagi talablarini intellektual qiziqishlarini ham inobatga olgan holda psixik faollikni aniq shakllarini yuzaga kelishini namunaviy vaqtinchalik grafigini tuzishni xohlagan.