Ёруғлик интерференцияси (давоми)

5. Интерферометрлар ва уларнинг қўлланишлари

И

11.6-rasm.
нтерференция ҳодисаси асосида синдириш кўрсаткичларини, предметларнинг ўлчамларини, ёруғлик тўлқин узунлигини ва бошқа қатор физик катталикларни тажриба йўли билан аниқлаш мумкин. Шу мақсадлар учун ишлаш принципи ёруғлик интерференциясига асосланган оптик асбоблар – интерферометрлар ишлатилади. Масалан, муҳитларнинг синдириш кўрсаткичларини ҳисоблаш учун Жамен интерферометри, юлдузларнинг бурчакли ўлчамларини ўлчаш учун юлдузлар интерферометри, деталларнинг сиртларига механик ишлов бериш сифатини текшириш учун Лебедевнинг поляризацион интерферометри ва ҳ.к. ҳар хил техник мақсадлар учун ишлатилади. Биз шуларнинг айримлари ҳақида тўхталиб ўтамиз.
Жамен интерферометри (11.6-расм). дан чиқаётган нур пластинкада 1 ва 2 нурга ажралади. дан қайтиб линза орқали кўзга тушади. Интерференцион манзара ҳосил бўлади. Агар га ва га синдириш кўрсаткичли газ тўлдирилса интерференцион манзарада ўзгариш содир бўлади. 1 ва 2 нурлар йўллар фарқи билан етиб келади. Агар маълум номаълум бўлса максимум учун дан ва дан ни ҳисоблаш мумкин. айирма полосанинг силжишига тенг бўлади. Шундай қилиб, Жамен интерферометри ёрдамида нурлар йўлига қўйилган муҳитнинг синдириш кўрсаткичларини жуда катта аниқлик билан ўлчаш мумкин.
Майкельсон интерферометри (10.2-расм). Агар Майкельсон интерферометрининг елкалари ва ҳамда ва гача бўлган масофалар тенг бўлса экраннинг бирор нуқтасида максмум булади. Агар ҳавонинг абсолют синдириш кўрсаткичи бўлса, ва нурлар йўллар фарқига эга бўлади.
Агар кўзгулардан бири масофага силжиса, интерференцион минимум ҳосил бўлади. Шунинг учун Майкельсон интерферометридан жуда аниқ узунликни ўлчашларда ишлатилади.