Эртактерапия олами 1-4 синфлар учун "Қаламлар" эртаги

Муҳокама учун масалалар:

1. 
   Очиқ Мовий ранг нимани ҳис қилди ва ўзи ҳақида нима деб ўйларди?
   
2. 
   Ушбу ҳис-туйғуларни ўзингиз биласизми?
   
3. 
   Сизнинг ҳаётингиздаги қандай вазиятлар эртакдаги вазият билан боғлиқми?
   
4. 
   Очиқ Мовий ранг бу воқеадан ўзига қандай хулоса чиқарди?
   
5. 
   Сенчи?
   

Болалар Демократик Республикаси




Йўналиши: ота-оналар билан зиддиятлар, алоқада қийинчиликлар, муносабатларда тажовузкорлик.
Калит ибора: "Мен ота-боболаримдан чарчадим!"
Жамшид исмли бола бор эди. Унинг онаси ҳам, отаси ҳам бор эди ва ҳаммаси яхши эди. Бироқ, Жамшид бундай деб ўйламасди. "Менинг ота-онам менга керак эмас, - деб ўйларди у." Мен туғилган кунимга кучукча олиб беришимни сўраганимда, онам айтди: гилам сотиб олиш керак, ўтган ҳафта телевизорда ажойиб филмни томоша қилишга рухсат бермадилар, улар бундай филмларни томоша қилишга ҳали жуда ёшлигимни айтишди. Эртаси куни синфдошларнинг барчаси асосий қаҳрамон ўша ёмон инсонни қандай мағлуб этганини ва қаҳрамон шунчаки таназзул бўлганлигини, нимага муҳтожлигини муҳокама қилишар, мен уятдан ўлаётган эдим, чунки нима ҳақида суҳбатлашаётганликларини билмасдим. Бу шармандалик! Ва ёмон баҳолар учун ҳам доимо танбеҳ берадилар. Агар рус тили ўқитувчиси менга ёқмаса, менинг айбимми? Мени “омадсизсан” дейишади. Нима қилсам ҳам, ҳаммага ўхшамайман. Улар мени севмайдилар, менга керак эмаслар!
Шундай қилиб, ошхонадаги шишани синдиргани учун жазони ўз хонасида ўтаб ўтирарди. Ташқарида аллақачон қоронғи эди ва майин кумушранг қор ёғиб, ҳамма ерни оқ гилам билан қоплаган эди. Жамшид ўрнида ўтириб, ўзини дунёдаги энг бахтсиз бола каби ҳис қилди, у фақат муаммоларни келтириб чиқарарди.
Мен нима қилишни биламан!
Бу овоз қоронғиликдан чиқди ва Жамшидни жуда қўрқитди. У ўгирилиб хонанинг нариги бурчагида бир болани кўрди. У Жамшиднинг тенгқури эди, у кулгили кўринишга эга эди. Ўзига кичик бўлган кийимлар кийган эди ва бошида ажойиб қалпоқча бор эди.
- Сен кимсан? - сўради Жамшид.

- Менинг исмим аслида Даврон эди, лекин менга Рэмбо кўпроқ ёқади. У зўр, мен унга ўхшагим келади.

- Бу ерга қандай етиб келдинг?
- Йўқ жойдан пайдо бўлдим. Шунчаки осмондан тушдим. Мен яшайдиган жойда ҳамма нарса ўзидан ўзи пайдо бўлади ва йўқолади. Мен бу ерда юриб, сенинг қайғули фикрларингизни эшитдим ва сени зиёрат қилишга қарор қилдим.
- Кеч бўлганда сайр қилаётган эдингми?
- Нима қилибди? Мен озод қушман - хоҳлаган жойимга учаман. Мен ҳам олдин сен каби ота-онам билан яшаганман. Ва улар ҳар доим менга: буни қил, буни қилма дейишарди. Мен буларнинг ҳаммасидан чарчадим ва энди БДРнинг эркин мамлакатида яшайман.
- БДР нима?
- Оҳ, бу болалар демократик республикаси. У ерда фақат болалар яшайди. Улар хоҳлаганча яшайдилар, ёқтирганларини қиладилар.
- Қандай қилиб у ерга бориш мумкин? - сўради Жамшид қизиқиш билан.
- Ҳа осон! Мен сени у ерга олиб боришим мумкин. Хоҳлайсанми?
- Хайронман, билмасам ... - Жамшид иккиланиб турди.
- Ота-онанг уришиб беришларидан қўрқасанми? - киноя билан сўради Рэмбо.
- Хеч ҳамда! Кетдик !!!
Рэмбо Жамшидни қўлидан ушлаб олди ва кейинги 10 сония давомида улар зулмат ичида эдилар, ҳатто бир бирларини ҳам кўрмас эдилар. Жамшид унга қараб фақат кучли шамолни сезди. Улар қоронғу қувур бўйлаб катта тезликда ҳаракатланаётгандек туюлди унга.
Аммо кейин қувур тугади ва Жамшиднинг кўз ўнгида қизиқ бир суръат пайдо бўлди. Улкан майдон ва у ерда ҳар 100 метрдаги нарсалар ва бошқа кўп жойлар, ҳар бир кўнгил очар жойлар, ўйин автоматлари, музқаймоқ дўконлари, кола, сақич ва бошқалар мавжуд эди. Турли ёшдаги болалар ҳамма жойда юрар, кулишар, гаплашар, музқаймоқ ейишар, роликларда учишарди. Ҳа, Жамшидга бу жой жуда ёқди.
- Сен кўникиб тур, мен ҳали бир нечта жойга боришим керак, - деб Рэмбо болалар олами орасида ғойиб бўлди.
"Хўш, мен нимадан бошлайман?" - Жамшид ўзича ўйлаб, атрофга қаради ва ўзи борадиган арғимчоқлардан бирига югурди.
Унинг бўйи 2 сантиметрга кам бўлганлиги учун уни киритмадилар.
Бир неча соат ўтгач, Жамшид аллақачон музқаймоқ, кулчалар, ширинликлар танаввул қилди ва бошқа бемаънилик билан машғул бўлиб, ҳар хил сақичларни чайнади, ўнлаб кўнгил очар жойларга бориб, кўплаб янги танишлар орттирди. Тўсатдан, қаердандир хавотирли юз билан Рэмбо пайдо бўлди ва нафас ололмай хириллаб қолди:
- Булар ... сенинг ота-онангизми, улар бу ерга қандай етиб келишди, мен Хайронман!
- Нима???
- Нима, нима, бу ерда сенинг ота-онанг !!! - бақирди Рэмбо.
- Хўш, мен бу ерда абадий қоламан деб ўйладим. Энди мени уйда яхшигина жазолашади.
- Бунгача бормайди манимча. Гап шундаки, бизнинг мамлакатимизда катталарга жой йўқ, улар бу ерда халқ душмани сифатида. Шунинг учун ота-онангиз аллақачон ҳибсга олинган ва суд қилинади. Бизда демократик республика мавжуд.
- Нима учун? - деди Жамшид қўрқиб.
- Қандай қилиб? - Рэмбо ғазабланди.- Улар сенга ёмон муносабатда бўлишди. Ёки аллақачон эсингдан чиқиб кетдими?
- Йўқ унутмадим.
- Унда соат олтида оқ уйга кел. У ерда суд бўлади. Фақат кеч қолма, сени судинг бўлади. Сен жабрланувчисан.
- Хўп келаман.
Кечқурун, соат олтида келишилганидек, Жамшид майдондан унчалик узоқ бўлмаган катта оқ уйга келди. У болалар билан тўлган хонага кирди. Хона чет эл филмларида кўрсатилгандек ҳақиқий суддаги каби жиҳозланган эди. Халқ учун стуллар, катта чарм стул билан судя ўриндиғи, прокурор ва ҳимоячилар учун алоҳида столлар.
- Ассалому алайкум, вақтинг келди. Юр, сенинг жойинг айбловчининг ёнида, - тўсатдан оломон орасидан Рэмбо чиқиб келди.
У Жамшиднинг қўлидан ушлаб, болалар орасида залнинг нариги томонига судраб борди.
Улар бу жойга югуриб бориб, айбловчининг қаттиқ ёғоч ўриндиғида ўзларини қулай ҳис қилишлари биланоқ, судя суд жараёни бошланганини эълон қилди. Прокурор Жамшиднинг ота-онаси билан бирга бўлган қийин ҳаётни тасвирлаб бераётганда, Жамшид уларни зални ўтирганларини кўриб қолди. Улар болалар билан ўралган ҳолда, суд мажлисида ўтиришарди. Ота-онаси шубҳали кўринишга эга эдилар, улар қаерда ва нима учун эканликларини тушунмадилар , эҳтимол айблов нутқини умуман тингламадилар ҳам.
- Сиз болангизга ёмон муносабатда бўлгансиз, - жингалак сочли, ўн тўрт ёшлардаги ўспирин айбловчи сифатида баланд овоза билан деди, - сиз уни майда-чуйда нарсалар учун қоралардингиз, унга кучукча олиб бермадингиз, роликлар, янги велосипед сотиб олиб бермадингиз, телевизор кўришига, компютерда ўйнашига рухсат бермадингиз, уй вазифасини бажаришга мажбур қилдингиз. Сиз бу ажойиб боланинг ота-онаси бўлишга лойиқ эмассиз. Биз сизни бу ерда рўйхатдан ўтказишга ва ўғлингиз олдига ташриф буюришга, мамлакатимиздан абадий қувиб чиқаришга маҳкум қиламиз.
Жамшиднинг сўнгги сўзларидан ота-оналар, худди уйғонган каби, бир сакраб, судяга эътироз билдира бошладилар, аммо ҳеч ким уларни тингламади. Бутун оламон катта тўлқин сингари тебраниб турар, ҳавода эса жирканч ҳуштак, ғазабланган болаларнинг шов-шувлари эшитиларди.
Жамшид шу вақт ичида ота-онаси билан бўлган ҳаётини кўз ўнгидан ўтказди. Ахир ростини айтсам, уларни тўлиқ ёмон деб аташ мумкин эмас эди. Аксинча, жуда яхши дақиқалар бўлган: ҳар якшанба куни онаси ўзининг ажойиб ширинликларини пиширарди, баъзан эса у торт тайёрлайди, отаси уни ёзда балиқ овлашга олиб борарди, у билан бирга гаражда ишлашга имкон берарди ва ҳатто калитлар, гайкаларни узатиб турарди. У касал бўлганида онаси уни қандай қилиб мурабболи иссиқ чой билан даволашларини ва уни бир дақиқа ҳам тарк этмаганини эслади. Бир мартта отам туғилган кунимга футбол учрашувига чипталарни олиб берди ва дўстларим менга ҳақиқатан ҳам ҳавас қилишган эди.
"Аммо улар менга яхши муносабатда бўлишарди, - Жамшиднинг ҳаёлидан ўтди.
- Оҳ, нега мен индамаяпман, сен ҳаракат қилишинг керак, акс ҳолда кеч бўлади!"
- Тўхтанг, тўхтанг! - бақирди Жамшид, - мен фикримни ўзгартирдим. Улар ҳеч нарсада айбдор эмаслар. Мен улар билан уйга қайтмоқчиман.
- Бу мумкин эмас. Бу ерга бир марта келган болаларнинг ҳеч бири уйига қайтолмайди. Сиз бу ерда абадий қоласиз, ва ота-онангиз ҳозир уйга қайтишади. Уларни олиб кетинг, - суд кийимидаги муҳим бир киши унга қаттиқ жавоб берди.
Йигитлар ота-оналарини чиқиш жойига итаришди. Жамшид уларнинг олдига югурди, лекин у ўтирган жойларидан сакраб ўтирган ўғил-қизларнинг оломонидан ўтиши мумкин эмас эди, у умидсизликка тушиб қолди,ота-онаси кўздан ғойиб бўлгунча қўлларидан ушлаб туришди. Кейин Жамшид бақирди ... ва уйғониб кетди.
У ўз хонасида эканлигини кўрди, баҳорнинг илиқ қуёши деразадан узоқ вақт порлаб турарди. - Уфффф, бу шунчаки туш экан, - дея бола оҳиста пичирлади.
Ўрнидан сакраб, Жамшид иложи борича тезроқ ошхонага югурди ва худди бўрон сингари у ерга кириб келди. У ерда у онасининг нонушта тайёрлаётганини кўрди.
"Тезда хаммомга бориб кел, нонушта деярли тайёр ", деди у қаттиққўллик билан.
- Хозир онажоним,-Жамшид қувонч билан бош ирғади ва қувноқ тарзда ҳаммомга борди, лекин тўсатдан эшик олдида тўхтади ва аста-секин:
-Мен сизни ва отамни жуда яхши кўраман. Сиз дунёдаги энг зўр ота-онасиз.
Муҳокама учун масалалар:
1. Жамшид ота-онаси томонидан унга бўлган муносибатда яна нимани ёқтирмаслиги мумкин?
2. Нима учун Жамшид бирдан ўз фикрини ўзгартирди?
3. Жамшиднинг ота-онасига бўлган муносабатидан кейин нима ўзгарди?
4. Сўнгги сўзлар - нега Жамшид уларни ота-онасига айтди?