Erkin umarov mahmud abdullayev

iborasini 
ijtimoiy 
fikrlar tarixida birinchi b o ‘lib XIX asr boshlarida 
fransuz 
olimi 
Destyut de Trasi o'zinig «Ideologiya elementlari» 
asarida 
ishlatgan. 
Bu so‘z orqali u siyosat, odob, huquq, iqtisod 
uchun 
m ustahkam
negiz qurishni nazarda tutgan.
«Mafkura» iborasi esa «fikr» (arabcha)dan 
olingan, shu 
m a’- 
noda «tafakkur», «mutafakkir» so ‘zlari 
bilan ma'nodosh, 
ilmiy 
m a’noda olinganda m afkura iqtisod, siyosat, 
ma’aaviyat, 
um um an,

---

jam iyat hayotining barcha tom oniga daxldor bo'lgan g ‘oyalar ti- 
zimini ifoda etadi, davlat bilan jam iyat, jam iyat bilan odam lar, 
siyosat bilan iqtisod, iqtisod bilan m a’naviyat hodisalarini bog‘lab, 
qanday rivojlanish sari borishni ifoda etadi.
M afkurasiz m a ’naviyat y o ‘q, b o ‘lishi ham m u m k in em as. 
M afkurada «muayyan g‘oyaga ishontirish, uyushtirish, safarbar 
etish, m a’naviy-ruhiy rag'batlantirish, g‘oyaviy tarbiyalash, g'oyaviy 
im m unitetni shakllantirish» kabi maqsadlar k o ‘zda tutilganligi bois 
u, ayni paytda, m a’naviy harakat dasturi vazifasini bajaradi (Milliy 
istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. 20—21 betlar).
M afkura yangi m a’naviyatning qo‘lga kiritgan yutuqlarini ifo- 
dalovchi nazariy qarashlar, bilim lar sifatida ijtim oiy taraqqiyot 
uchun m uhim reja, strategik aham iyat kasb etadi. I. A. Karimov 
«Tafakkur» ju rn a li savollariga bergan jav o b larida jam iy atim iz 
m afkurasining asosiy m azm uni, rivojlanish istiqbollari, asosiy 
vositalari to ‘g ‘risidagi m asalani ilmiy yoritib berdi. Avvalambor, 
mafkuraning ijtimoiy aham iyati, so'ngra mafkuraviy b o ‘shliqnm g 
m a’naviy zarari to ‘g‘risidagi yangicha qarashlarni bayon etadi.
Asarda m afkurani shakllantirishning ijtim oiy-tarixiy asoslari 
to ‘g‘risida so‘z borar ekan, «m afkurani shakllantirish jarayonida, 
avvalam bor, m am lakatning bugungi hayoti, o ‘tm ish i, kelajagi, 
butun taqdiri uchun qayg'uradigan, V atan qism atini o ‘z qismati 
deb biladigan keng jam oatchilikning ilg‘or dunyoqarash va tafak- 
kuriga asoslanish lozim» deyiladi. Ikkinchi shart milliy tarixim izda 
o'zlarining o ‘lm as ilmiy m erosi, falsafiy qarashlarini qoldirgan 
buyuk allom alar faoliyatini o'rganishdir. Milliy istiqlol mafkurasi 
negizida oddiy inson va uning m anfaatlarini ifoda etish m uhim
o 'rin tutishi kerak.
Milliy m afkuramiz xalqimizni m a’naviy jihatdan barkam ollikka 
e rish tirm o g 'i u c h u n quyidagi ta lab larg a javob b erish i zarur: 
birinchidan, «xalqimizning k o ‘p asrlar davomida shakllangan ezgu 
orzularini, jam iyatim iz oldiga bugun qo'yilgan oliy m aqsad va 
vazifalar»; ikkinchidan, el-yurtni buyuk maqsadlarga yetaklaydigan, 
xalq va davlat daxlsizligini ta ’minlaydigan yagona g ‘oya; uchinchi- 
d a n , h a r q a n d ay m illa tc h ilik d a n xoli, ja h o n h a m ja m iy a tid a
o ‘zimizga m unosib hurm at va izzat qozonishda poydevor va rahna- 
m o b o ‘lishi; to ‘rtinchidan, yosh avlodning vatanparvarlik, elpar- 
varlik, insonparvarlik, odam iylik fazilatlarini tarbiyalashda ulkan 
m a’naviy omil b o ‘lishi; milliy va um um insoniy yutuqlarga erish*

---

moq uchun yo'l ochib beradigan, shunga m untazam ravishda da’vat 
etadigan g‘oya b o ‘la olishi