Eritmalarni tahlil qilishning konduktometrik usuli

Б,	Er x	• U x
(8)
R.	Kr	a>2Kr

bu yerda: Rr — suyuqlik o‘ramining qarshiligi; Kr — past chastotali konduktometrik yacheykaning konstantasi, uning qiymati suyuqlik o‘rami uzunligining o‘tkazuvchi

kesimi yuzi nisbatiga teng bo‘lib, odatda Kr ning kattaligi tajriba yo‘li bilan topiladi; x — eritmaning elektr o‘tkazuvchanligi.

(8) tenglamaning o ‘ng qismidagi x kattalikdan boshqa ham m a kattaliklar o‘zgarmasdir. Shuning uchun tok kuchi l r nazorat qilinayotgan eritmaning konsentratsiyasiga teng boiadi.

Tok kuchi Ir ikkinchi transformator Tr2 bilan oichanadi, suyuqlik o‘rami uning uchun birlamchi chulg‘am boiib xizmat qiladi. O ichash transfor-matori Tr2 ning ikkilamchi chulg‘amida hosil boiadigan EYK Eo1ch ning kattaligi konsentratsiyaga mutanosib boiadi. Ko‘pgina hollarda uni kom-pensatsion usulda oichanadi, buning uchun transformator Tr2 ning qo‘-shimcha chulg‘ami wq dan foydalaniladi, bu transformatorning amper-o‘ram lari soni eritmaning am per-o‘ramlariga ko‘ra hisoblanadi.

Kompensatsiya sharti:

lkWk = Kwt

(9

Kompensatsiyalovchi chulg‘am orqali o‘tadigan tok kuchini oichash uchun reversiv dvigatel PD dan foydalaniladi, u surilgich Rr ni siljitadi. Reoxord surilgichining va asbobning u bilan bogiangan strelkasining vaziyati nazorat qilinayotgan eritma konsentratsiyasiga mutanosib boiadi. Olchashdagi harorat xatoliklarini kompensatsiyalash uchun qarshilik term om etri Rt moijallangan, u ko‘prik sxemasiga ulangan boiib, nazorat qilinayotgan eritma ichida turadi.

Kontaktsiz past chastotali konduktometrlardan solishtirma elektr o‘tka-zuvchanligi 1 • 10~6 Cm/sm chegarasida boig an elektrolitlarning kon-sentratsiyasini nazorat qilishda foydalaniladi.

Yuqori chastotali konduktometrlarda tahlil qilinayotgan eritmaning konsentratsiyasini o ic h a sh eritm aning unga bogiiq boigan reaktiv qarshiligini nazorat qilish yoii bilan bajariladi.

Yuqori chastotali kontaktsiz konduktometrlarning birlamchi o‘zgart-kichlari oichanadigan reaktiv qarshilikning turiga qarab sigimli va induktivli xillarga boiinadi. Har ikki turdagi o‘zgartkichlarning sxemasi 5-rasmda ko‘rsatilgan. Eritmaning konsentratsiyasi bilan o‘zgartkichlarning chiqish parametrlari Cx va Lx o‘rtasida murakkab bogiiqlik mavjud boiganligi sababli (bu bogiiqlikka eritmaning tabiatidan tashqari o‘zgartkichning oicham lari va m ateriali, ta ’minlash chastotasi va boshqalar ta ’sir qiladi) ularning darajalanish tavsiflari har qaysi konkret o ‘zgartkich va eritma uchun tajriba yoii bilan aniqlanadi.


Yuqori chastotali konduktometrlarning oichash o‘zgartkichlari sifatida yuqori chastotali generatorlardan ta’minlanadigan ko‘prikli va rezonansli sxemalardan foydalaniladi. Rezonansli sxemalarda rezonans konturining birlamchi o‘zgartkich induktivli yoki sigimli qarshiliklariga bogiiq boimagan xususiy tebranishlari oichanadi.