Eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazadigan moddalar

Kimyoviy xossalari. Vodorod xloridning kimyoviy xossalari xlorid kislotaning kimyoviy xossalariga o‘xshaydi. Ammo xlorid kislotadan farqli holda quruq vodorod xlorid metallar va metall oksidlari bilan reaksiyaga kirishmaydi.  

1. Kislotalar uchun umumiy bo‘lgan barcha kimyoviy reaksiyalarga kirishadi.

a) Indikator rangini o‘zgartiradi:

-  binafsha rangli lakmus rangini qizil tusga kiritadi;

- ishqoriy muhitdagi pushti rangli fenolftalein rangini rangsizlantiradi;

-  metilzarg‘aldog‘ining to‘q-sariq rangini qizil rangga kiritadi.

b) Metallarning faollik qatorida vodoroddan oldin turgan metallar bilan reaksiyaga kirishib tuz va vodorod hosil qiladi:

 Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂;

Fe + 2HCl = FeCl₂ + H₂.

d) Asosli va amfoter oksidlar bilan o‘zaro ta’sirlashadi va tuz bilan suv hosil qiladi:

CaO + 2HCl = CaCl₂ + H₂O;

ZnO + 2HCl = ZnCl₂ + H₂O.

e) Asoslar bilan o‘zaro ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:

Cu(OH)₂ + 2HCl = CuCl₂ + 2H₂O.

f) O‘zidan kuchsiz kislota tuzlari bilan reaksiyaga kirishib, yangi kislota va tuz hosil qiladi

2. Xlorid kislotaga xos bo‘lgan reaksiyalar.

a) Kumush nitrat bilan reaksiyaga kirishib, oq cho‘kma (AgCl) hosil qiladi. Bu cho‘kma suvda ham, kislotada ham erimaydi:

AgNO₃ + HCl = ↓AgCl + HNO₃

Xlorid ionining eritmada mavjudligini aniqlash uchun AgNO₃ reaktivdir.

b)  Oksidlovchilar bilan reaksiyaga kirishib, xlor ioni oksidlanadi va erkin xlor moddasini hosil qiladi.



Ishlatilishi. Vodorod xlorid asosan xlorid kislota ishlab chiqarish uchun sarflanadi. Xlorid kislotaning tuzlari xloridlar deyiladi. Xloridlar xalq xo‘jaligida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan moddalardir. Natriy xlorid (osh tuzi) — NaCl. Osh tuzi tabiatda juda ko‘p uchraydi. Uning asosiy massasi dengiz va okeanlar suvida erigan holda bo‘ladi. Qattiq kristall holda tosh tuzi shaklida ham uchraydi. Tosh tuzi O‘zbekiston hududida joylashgan Xo‘jaikon, Tubokat, Borsakelmas, Boybichakon, Oqqal’a konlaridan qazib olinadi.