Ёритгичлар ва ёруғлик манбалари

Трансформатор ишлаши учун унинг бирламчи чулғамини кучланиши и= UmsIn w t бўлган ўзгарувчан ток манбаига ёки электр тармоғига уланади (14–расм). Бунда бирламчи чулғамдан ўзгарувчан ток (tI = lт` sIn w t) ўта бошлайди Бу ток ферромагнит ўзакда ўзгарувчан магнит оқими (Ф = Фт • sIп w t) ҳосил қилади. Ферромагиит ўзакнинг магнит қаршилиги ҳавонинг ёки транс–форматор мойининг магнит қаршилигидан анча кичик бўлгани учун магнит оқимининг асосий қисми (иш оқими) шу ўзак орқали туташади ва иккала чулғамни ҳам қуршаб олади, натижада электромагнит индукция қонунига биноан иккала чулғамда ҳам ЭЮК ҳосил бўлади. Максвелл таърифига асосан, чулғам-ларнинг ҳар бир ўрамида ҳосил бўла-диган ЭЮК билан аниқланади.

• Трансформатор ишлаши учун унинг бирламчи чулғамини кучланиши и= UmsIn w t бўлган ўзгарувчан ток манбаига ёки электр тармоғига уланади (14–расм). Бунда бирламчи чулғамдан ўзгарувчан ток (tI = lт` sIn w t) ўта бошлайди Бу ток ферромагнит ўзакда ўзгарувчан магнит оқими (Ф = Фт • sIп w t) ҳосил қилади. Ферромагиит ўзакнинг магнит қаршилиги ҳавонинг ёки транс–форматор мойининг магнит қаршилигидан анча кичик бўлгани учун магнит оқимининг асосий қисми (иш оқими) шу ўзак орқали туташади ва иккала чулғамни ҳам қуршаб олади, натижада электромагнит индукция қонунига биноан иккала чулғамда ҳам ЭЮК ҳосил бўлади. Максвелл таърифига асосан, чулғам-ларнинг ҳар бир ўрамида ҳосил бўла-диган ЭЮК билан аниқланади.
• Бирламчи чулғам ўрамлари сонини wI, ва иккиламчи чулғам ўрамлари соннни w2 билан белгилаймиз. Ҳосил бўладиган ЭЮК чулғамларнинг ўрамлари сонига пропорционал бўлади. Демак, бирламчи ва иккиламчи чулғамларда ҳосил бўладиган ЭЮК ларнинг оний қийматлари қуйидагича аниқланади:

• Трансформаторларнинг ишлаш принципи

Трансформатор фақат ўзгарувчан ток тармоғига улангандагина ишлайди, ўзгармас ток тармоғига уланганда эса ишламайди, чунки бирламчи чулғам ўзгармас ток тармоғига уланганда ундан ўтадиган ўзгармас ток ферромагнит ўзакда ўзгармас магнит оқими ҳосил қилади. Магнит оқими вақт бирлигида ўзгармаганлиги сабабли чулғамларда ЭЮК ҳосил бўлмайди. Лекин занжирда электр токининг ҳар қандай ўзгариши чулғамларда ЭЮК ҳосил бўлишига сабаб бўлади. Ўзгармас ток тармоғига уланган трансформатор чулғамларида ЭЮК нинг ҳосил бўлиши, трансформатор тармоққа уланаётганда ёки узилаётганда яхши сезилади, чунки трансформатор тармоққа уланганда унинг чулғамида ток нолдан бирор қийматгача ортиб боради ёки у тармоқдан узилганда, ток кучи бирор қийматдан нолгача камая боради.

• Трансформатор фақат ўзгарувчан ток тармоғига улангандагина ишлайди, ўзгармас ток тармоғига уланганда эса ишламайди, чунки бирламчи чулғам ўзгармас ток тармоғига уланганда ундан ўтадиган ўзгармас ток ферромагнит ўзакда ўзгармас магнит оқими ҳосил қилади. Магнит оқими вақт бирлигида ўзгармаганлиги сабабли чулғамларда ЭЮК ҳосил бўлмайди. Лекин занжирда электр токининг ҳар қандай ўзгариши чулғамларда ЭЮК ҳосил бўлишига сабаб бўлади. Ўзгармас ток тармоғига уланган трансформатор чулғамларида ЭЮК нинг ҳосил бўлиши, трансформатор тармоққа уланаётганда ёки узилаётганда яхши сезилади, чунки трансформатор тармоққа уланганда унинг чулғамида ток нолдан бирор қийматгача ортиб боради ёки у тармоқдан узилганда, ток кучи бирор қийматдан нолгача камая боради.