Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

Partizancha marketing (guerrilla marketing) deb pul kiritmagan yoki deyarli pul
kiritmagan  holda  o‘z  tovari  yoki  xizmatini  samarali  ilgari  surishga,  yangi  mijozlar
jalb  qilish  va  foydani  oshirishga  imkon  beradigan  kam  byudjetli  reklama  va
marketing  usullariga  aytiladi.  SHu  sababli  partizancha  marketing  «kam  byudjetli
marketing» yoki «kam xarajatli marketing» deb ham ataladi.
Virusli  marketing  bu  –  shunday  strategiyaki,  unda  tovar,  xizmat  yoki  ularning
reklamasi  kishiga  shu  qadar  ta’sir  ko‘rsatib,  uni  mahsulot  yoki  xizmatni  tarqatish
g‘oyasi bilan «kasallantiradi» va uning o‘za faol reklama tarqatuvchiga aylanadi. Bu
kishining u haqida do‘stlari va tanishlariga o‘zi mamnuniyat bilan gapirib beradigan,
unga yoqadigan reklamadir.
 
Virusli marketing bu – brend (tovar/xizmat) haqida xabardorlikni oshirish uchun
mavjud ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadigan marketing texnikasi.
Virusli  marketing  bu  –  e-mail-marketing  uchun  xos  bo‘lgan  uslubiy  tamoyillar
bo‘lib,  ular  shaxsning  marketing  xabarini  boshqa  shaxslarga  etkazishini
rag‘batlantirishga  asoslanadi,  bu  esa  ushbu  xabarning  eksponensial  o‘sishi  uchun
salohiyat  yaratadi.  Xuddi  viruslar  kabi,  bunday  texnologiyalar  uzatilgan  xabarlar
sonini oshirish uchun har qanday imkoniyatdan foydalanadi.
Virusli  marketing  –  brend  (tovar/xizmat)  haqida  xabardorlikni  oshirish  uchun
odamlarning  o‘zidan  foydalanadigan  marketing  texnikasi.  Bu  «og‘izdan  og‘izga»
marketing  kommunikatsiyasidan  foydalangan  holda  axborotni  tarqatish,  mish-
mishlarni  boshqarish  texnologiyasi,  partizancha  marketing  elementi,  tavsiyalar
bo‘yicha marketing yoki «uzunquloq radio» deb atalishi ham mumkin.
Hozirgi paytda virusli marketingning eng tarqalgan vositasi Internet hisoblanadi.
Tarmoq marketingi bu – kompaniyaning mustaqil vakillari yoki distribyutorlar
tomonidan mahsulot yoki xizmatlar haqida axborotni to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarqatish
bilan bog‘liq biznes. Tarmoq marketingining asosiy vazifasi maksimal sondagi
odamlarni
​
axborot
​
bilan
​
qamrab
​
olish
​
hisoblanadi.
​
Tarmoq
​
marketingining zamonaviyroq sanalgan MLM (Multi-Level
Marketing) tushunchasi «Ko‘p tarmoqli marketingi» sifatida izohlanadi. Tarmoq
marketingida mahsulot yoki xizmatni tarqatishga juda ko‘p odam jalb qilinadi.
Tarmoq marketingi sohasida faoliyat yuritadigan juda ko‘p kompaniyalar mavjud.
Har qanday mahsulot yoki xizmat
bugungi kunda tarmoq marketingi tizimi yordamida tarqatiladi
8
.
Tarmoq marketingi – to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotuv usuli bilan chakana savdoning eng
tarqalgan  varianti.  Tarmoq  marketingi  uchun  tovar  ishlab  chiqaruvchi  va  sotuvchi
o‘rtasida ulgurji savdo firmalari yo‘qligi xarakterli – tovarning butun harakati yangi
ustama narxlar yuzaga keltirmagan holda tarqatuvchilar tarmog‘ida ro‘y beradi. Keng
tarmoqlangan  tarqatuvchilar  tarmog‘i  vujudga  keladi.  Tovar  ishlab  chiqaruvchi
kompaniya  sotuv  hajmini  oshirganlik  uchun  qo‘shimcha  chegirmalar  taqdim  etgan
holda tarmoqning o‘sishini rag‘batlantiradi. Tarmoq marketingida, qoidaga ko‘ra,
 
8
 
www.marketing.kharkov.ua/marketing/setevoy-marketing.html
​ 
 
ommaviy  axborot  vositalarida  reklama  kampaniyalari  o‘tkazilmaydi  –  sotuvchining

---

1
0
1
0
o‘zi  tovarn  xaridorga  taqdim  etadi,  tovar  xususiyatlari  haqida  ma’lum  qiladi,  uning
ustunliklarini namoyish etadi.
Kross-marketing  –  bir  vaqtning  o‘zida  bir  nechta  yo‘nalish  bo‘yicha
iste’molchilarni  jalb  qilishga  imkon  beradigan  texnologiya  eng  katta  foyda
keltiradigan texnologiya hisoblanadi.
Usulning  mohiyati  quyidagidan  iborat:  ikki  yoki  undan  ortiq  kompaniya  o‘z
mahsulotlarini ilgari surish uchun birgalikda aksiya tashkillashtiradi. Bunda reklama
qilinadigan  tovarlar  yoki  xizmatlar  bir-biriga  yo‘ldosh  bo‘ladi  va  go‘yoki  bir-birini
to‘ldirib turadi.
Kross-marketing  turli  tovarlar  va  xizmatlarni  ilgari  surishda  faol  qo‘llanadi.  U
oziq-ovqat  sohasida  juda  faol  foydalaniladi.  Agar  keng  miqyosdagi  kross-aksiyalar
ko‘zga  tashlanmasada,  supermarketlarda  kross-savdo  deb  atash  mumkin  bo‘lgan
yo‘ldosh  tovarlar  taklifi  juda  ko‘p  uchraydi.  Asosiysi  –  iste’molchilar  tomonidan
reklama  yoki  majburan  o‘tkaziladigan  tovar  sifatida  qabul  qilinmaslikdir.  Buning
ustiga, xaridorlar tashkil qilingan bunday qulayliklar uchun minnatdor ham bo‘ladi.
Hammasi  oddiy  –  ularni  joylash  do‘konning  boshqa  hududida  ro‘y  beradigan
bo‘lsada, yo‘ldosh tovarlar yonma-yon joylashtiriladi.
Mobil  marketing  –  ularni  amalga  oshirishda  uyali  aloqa  (mobil)  telefoni,
smartfon 
yoki 
cho‘ntak 
portativ 
kompyuteri 
(KPK) 
foydalaniladigan
kommunikatsiyalar interaktiv marketing vositasi
9
.
Mobil marketingning asosiy afzalliklari – reklama kampaniyasiga boshqa media
vositalarni  integratsiya  qilish  hisobiga  reklama  imkoniyatlarini  kengaytirish,
samaradorlik.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri  marketing–  iste’molchidan  javob  olishga  –  yoki  mahsulotga
buyurtma ko‘rinishida, yoki axborotga keyingi buyurtma ko‘rinishida, yoki bevosita
ta’minotchiga murojaat shaklida javob olishga qaratilgan har qanday tadbir.
Direkt-marketing  bu  –  kompaniya  ular  yordamida  o‘z  tovar  va  xizmatlarining
har bir iste’molchisi bilan shaxsiy to‘g‘ridan-to‘g‘ri marketing kommunikatsiyalari
 
9
Ульяновский А.В. Маркетинговые коммуникации: 28 инструментов миллениума /А.В. Ульяновский. - М.: Эксмо, 2008. - С.
17.
​ 
 
yo‘lga  qo‘yadigan  va  ular  bilan  uzoq  muddatli  o‘zaro  manfaatli  munosabatlar
o‘rnatadigan chora-tadbirlar kompleksidir. Bunda kommunikatsiyalar ikki taraflama
xarakterga ega bo‘ladi, samarali qaytuvchan aloqa o‘rnatiladi.
Ular orasida quyidagi vositalarni ajratib ko‘rsatish mumkin: direct mail, kurer
yordamida etkazib berish, telemarketing, faks orqali jo‘natish, e-mail orqali jo‘natish.
Ommaviy kommunikatsiyalaridan farqli ravishda direkt-marketing eng nazorat
qilinadigan vosita hisoblanadi. O‘z marketing amaliyotida undan foydalanib, direkt-
marketing
​
alohida
​
vositalarini
​
qo‘llashda
​
yoki
​
kompleksli
​
direkt-marketing kampaniyasining har
qanday bosqichini o‘tkazishga xarajatlarni to‘liq nazorat qilish
mumkin.
Direkt-marketingning asosiy vazifalaridan biri – faqat maqsadli muloqot doirasi
vakillari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kommunikatsiya o‘rnatish hisoblanadi.
Strategik marketing - bu avvalo jismoniy shaxslar va tashkilotlar ehtiyojlarining
tahlilidir. Marketing nuqtai nazaridan qaraganda xaridor tovarning o‘ziga emas, balki
shu tovar yordamida echiladigan muammoning hal qilinishiga muhtojdir.
Innovatsion marketing yangi g‘oyani tadqiq etib, talab va ehtiyojni ayirboshlash
yo‘li  orqali  qondirishga  qaratilgan  inson  faoliyatining  bir  turi  hamda  bozor  bilan
korxonani  bog‘lovchi  bo‘g‘in  bo‘lib,  o‘zgarib  turadigan  bozorga  doimo  moslashib
borish  tizimini  tashkil  etganligi  bois,  turli  mulkchilik  shaklidagi  korxonalarning
xo‘jalik  faoliyatiga  innovatsion  marketingni  joriy  etilishi  tadbirkorlik  samarasini
oshirishga  asos  bo‘ladi.  Innovatsion  marketing  faoliyatini  tashkil  etish  bu  birinchi
o‘rinda bozor talabini tadqiq etish va korxona faoliyatini unga yo‘naltirishdan iborat.
Bunda pirovard maqsad bozorni har tomonlama o‘rganish, tahlil qilish, kon’yunktura
o‘zgarishini  oldindan  bilish  va  xaridorlar  talabini  to‘la  qondirish  orqali  yuqori
daromad olish hisoblanadi.

---

1
0
“Innovatsion  marketing”  -  bu  korxonaning  bozor  sharoitlarini  tadqiq  etish
asosida  uning  innovatsion  va  ishlab  chiqarish,  sotish  faoliyatini  optimallashtirishga
qaratilgan ishlab chiqarish, xo‘jalik faoliyatining bir turi hisoblanadi. Boshqacha qilib
aytganda, innovatsion marketing – bu korxonada an’anaviy marketingning usul va
 
shakllarini  doimiy  ravishda  takomillashtirib  borishga  qaratilgan  marketing
konsepsiyasidir.
Internet  marketing  bu  -  internet  tarmog‘idagi  kompaniya  qatoriga  kiradigan
mijozlar va sotuv miqdorining barqaror o‘sishini ta’minlaydigan boshqaruv qarorlari
va  funksiyalari  kompleksidir.  Bundan  tashqari,  internet  tomonidan  bajariluvchi  rol
faqat kommunikativ funksiyalar bilan cheklanib qolmasdan, bitim tuzish, xarid qilish
va to‘lovni amalga oshirish imkoniyatini ham qamrab oladi va unga global elektron
bozor jihatlarini namoyon etadi.
Neyromarketing 
– 
maxsus 
moslamalar 
(tomografiya, 
galvanometr,
elektroensefalograf)  yordamida  insonning  ongsiz  ravishda  marketing  ta’siriga  javob
harakatini  o‘rganish.  Tahlil  natijalari  samarali  deb  prognoz  qilingan  reklama
xabarlarini  yaratishda  ishlatiladi.  Neyromarketologlar  olgan  ma’lumotlar  inson
maxsulot yoki xizmatdan foydalangunga qadar uni fikrini o‘zgartirishga ta’sir qiladi.
Neyromarketingning  vazifasi  bu  –  xaridorning  marketing  jarayoniga  ta’sirini
tushunish va bu orqali marketing usullari samarasini oshirish.