Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

«Porterning  umumiy  strategik  modeli»da  korxona  barcha  imkoniyatlarini 
bozordagi  bir  segmentga  qaratadi,  tovar  ishlab  chiqarish  xarajatlarini  kamaytirish 
evaziga  mahsulotga  past  baho  belgilab  iste’molchilarni  ko‘proq  jalb  etadi  va  sotish 
hajmini  oshiradi.  Boshqa  holatda  esa,  raqobatchilar  yo‘q  bozorni  yangi  tovar 
assortimenti bilan egallab oladi. 
M.Porter 3 xil asosiy raqobatli strategiyalarni ajratib ko‘rsatgan: 
1.  Xarajatlar  bo‘yicha  ustunlik.  Bunda  tovarga  raqibga  nisbatan  pastroq  narx 
qo‘yish  hisobiga  yuqori  bozor  ulushini  egallash  maqsadida  xarajatlarni 
minimallashtirishga mo‘ljal oladi. 
2.  Differensiatsiya  –  raqiblar  taklifi  oldida  ustunlikka  ega  bo‘lgan  mahsulot 
ishlab chiqarishga va marketing dasturiga mo‘ljallanadi. 
Differensiatsiyaning 4 ta yo‘nalishi mavjud: 
- tovar differensiatsiyasi; 
- servisli differensiatsiya; 
- xodimlar differensiatsiyasi; 
- imij differensiatsiyasi. 
3.Fokuslash(konsentratsiya)  –  butun  bozorga  emas,  balki  maxsus  bozor 
segmentiga noyob savdo taklifi ishlab chiqish yo‘li bilan mo‘ljalni olishdir. 
«Tovarlar  (bozorlar  imkoniyatlari  kolipi(matritsasi)»da  foydani  ko‘paytirish 
birinchidan  -tovar  harakatini  o‘zgartirmagan  holatda  bozorni  kengaytirish, 
ikkinchidan - hali talab qondirilmagan bozorlarga kirib borish; uchinchidan - korxona 
bozorda yaxshi tanilgandan so‘ng yangi tovar ishlab chiqarishyoki modifikatsiyasini 
o‘zgartirish;  to‘rtinchidan  -  yangi  bozorlar  uchun  yangi  tovarlar  ishlab  chiqarish 
orqali erishiladi. 
Boshqacha  aytganda  “tovar  -  bozor”  matritsasi  I.  Ansoff  matritsasi  deb 
yuritiladi. I. Ansoff matritsasi bo‘yicha strategiyani tanlash bozorni to‘ldirilganligi va 

---

 
111 
firmani  tovar  ishlab  chiqarish  imkoniyatlarini  yangilanishi  bilan  aniqlanadi.  U 
quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi. 
              
Tova
r 
 
Bozor 
 
eski 
yangi 
eski