“ер ҳУҚУҚи ва кадастри” фанининг предмети ва вазифалари

● шартномалар асосида; ● қонун ва васият бўйича мерос олиш; ● давлат мулкини хусусийлаштириш

Мол-мулкдан хўжалик усулида ва ўзгача усулда фойдаланиш натижалари асосида мулк ҳуқуқининг вужудга келиши:

● Меҳнат фаолияти; ● давлат мулкини хусусийлаштириш; ● қонунда белгиланган муддатнинг ўтиши; ● мол-мулкка ўзиники каби ҳалол, ошкора, узлуксиз эгалик қилиш; ● мерос қилиб олиш;

● мол-мулкдан фойдаланиш соҳасидаги тадбиркорлик ва бошқа хўжалик фаолияти, шу жумладан мол-мулкни яратиш, кўпайтириш, битимлар асосида қўлга киритиш;

● эгалик қилиш ҳуқуқини вужудга келтирувчи муддат кўчмас мол-мулкка 15 йил, бошқа мол-мулкка 5 йил; ● Қонун ҳужжатларига зид бўлмаган бошқа асослар.

МУЛК ҲУҚУҚИНИНГ ВУЖУДГА КЕЛИШ АСОСЛАРИ

• Ашёвий ҳуқуқлар- Мулкдор ҳар доим ҳам ўз мол-мулкига нисбатан барча ваколатларни амалга ошириш имкониятига эга бўлмайди. Ана шундай ҳолларда мулкдор бўлмаган шахс ашёвий ҳуқуқлар орқали бошқаларнинг мол-мулкига эгалик қилиши, фойдаланиши ва мулкдор рухсат берган доирада тасарруф қилиши мумкин.
• Хўжалик юритиш ҳуқуқи ва оператив бошқариш ҳуқуқи.
• Мерос қилиб қолдирилган ер участкасига умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи (2018 йилдан Мулк ҳуқуқига ўзгартирилган).
• Ер участасига доимий эгалик қилиш ва ундан фойдаланиш ҳуқуқи.
• Сервитут ҳуқуқи.
• Ижара ва иккиламчи ижара ҳуқуқи.
• Битимлар асосида мол-мулкни олиш, Фуқаролик кодекси 184-моддасининг 1-қисмига кўра, мол-мулк олиш-сотиш, айирбошлаш, ҳадя қилиш шартномалари ҳамда қонун билан тақиқланмаган бошқа битимлар асосида мулк қилиб олиниши мумкин. Битимлар бир тарафлама, икки тарафлама ёки кўп тарафлама бўлиши мумкин.
• Шартнома асосида мол-мулк олинганда унга нисбатан мулк ҳуқуқининг вужудга келиш пайти мулкнинг тури ва хусусиятига қараб белгиланади ва умумий асосларга кўра шартнома асосида мол-мулк олувчида мулк ҳуқуқи, агар қонун ҳужжатларида ёки шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, ашё топширилган пайтдан бошлаб вужудга келади.
• Агар мол-мулкни бошқа шахсга бериш ҳақидаги шартнома давлат рўйхатидан ўтказилиши ёки нотариал тасдиқланиши керак бўлса, мол-мулкни олувчида мулк ҳуқуқи шартнома рўйхатдан ўтказилган ёки тасдиқланган пайтдан бошлаб, шартномани ҳам нотариал тасдиқлаш, ҳам давлат рўйхатидан ўтказиш зарур бўлганида эса – рўйхатдан ўтказилган пайтдан бошлаб вужудга келади.