Ensiklopediyasi

Akropol
Akula
Akvarel
Akvarium
Albaniya
Aleksandr
Alisher Navoiy
Alpinizm
«Alpomish»
Alyuminiy
Amerika
Amerika Qo'shma
Shtatlari
Amir Temur
Amudaryo
Andersen Gans
Kristian
Andorra - 
q. 
Mitti
davlatlar
Angliya
Anhor
Antarktida
Argentina
Arifmetika va algebra
Arilar
Aristotel
Arktika
Armaniston
Armstrong Nil
Arslon
Artist
Arximed
Asalari
Asl metallar
Assalomu alaykum
Astronomiya
Atmosfera
Atom
Avesto
Aviatsiya
Avstraliya
Avstriya
Avtomat
Avtomobil
Ayiq
Aylana va doira
Aysberg
Azot
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ABDULLA QAHHOR
(
1907
—
1968
)
Abdulla Qahhor Qo'qon shahrida kosib 
oilasida tu g ‘ildi. Otasi oq-qorani tanigan 
savodli odam , te m irch i usta edi. Uning 
o ‘sha paytlarda bir joyda ish topib muqim 
ishlashi qiyin kechar, shu uchun qishloqma- 
q ish lo q ko 'ch ib yu ra rd i. B unday ko'ch - 
ko 'ch la r tu fa yli oilasi ham turli jo yla rd a
yashashga majbur bo'lardi. Bu haqda yo­
z u v c h i « O 'tm is h d a n e rta k la r» a s a rid a
hikoya qilgandi. Bu holat, tabiiyki, bo'lg'usi 
adibga ko'p odamlarni ko'rish, g'aroyib vo- 
qealarning shohidi bo'lish, xalq hayotini 
chuqur bilish imkonini bergan. Yosh Abdul­
la 1919— 1924-yillarda boshlang'ich mak- 
ta b , m a k ta b - in te r n a td a o 'q id i. K e y in
Qo'qondagi pedagogika texnikumida ta ’lim 
oldi. So'ng O'rta Osiyo Davlat universitetin- 
ing ishchilar fakultetini, pedagogika fakulte- 
tini tugatdi.
Uning ijodi 20-yillarning o'rtalarida bosh- 
landi. Dastlab maqolalar, lavhalar, felyeton- 
lar yozib, ularda eski turmushni, ilmsiz, fik- 
ran q o lo q ,^ y a n g ilik k a q a rsh i tu ra d ig a n
odam larni fosh qilishga intildi, hayotdagi 
yangiliklami ulug'ladi.
Abdulla Q ahhor iste’dodli bo'lish bilan 
birga, havas qilarli darajada tirishqoq, me- 
hnatsevar, ko'p kitob mutolaa qiladigan in­
son bo'lgan. Undan ikkita roman meros qol­
gan. Bu rom anlarning biri «Sarob», ikk- 
inchisi «Q o'shchinor chiroqlari»dir. «Sar­
ob» romanini yozib tugallaganida 27 yosh- 
da bo'lgan. 20-asrning 20-yillaridagi vo- 
q e a la r, y a n g ilik k a m o sla sh a o lm a g a n , 
xa lq ning m u sta m la ka ch ilik zulm i ostida 
yashashini istam agan, millat taqdiri uchun 
kurashganlar fojiasi aks ettirilgan bu roman
yozuvchini xalqqa tanitdi. 1951- yilda tugal- 
langan «Qo'shchinor chiroqlari» romanida 
3 0 -y illa rd a O 'z b e k is to n q is h lo q la r id a
b o 'lg a n o 'z g a ris h la r q a la m g a o lin g a n . 
«O'tmishdan ertaklar» asariga yozgan so'z 
boshisida Abdulla Q ahhor rus yozuvchisi 
A.P.Chexovni ustozim deydi. Darhaqiqat, 
30-yillarda Abdulla Qahhor bu adib asarlari­
ni s in c h ik la b o 'q ib -o 'rg a n d i va undan 
ta ’s irla n ib «A nor», «B em or» , « O 'g 'ri» , 
«Boshsiz odam», «Jonfig'on», «Dahshat» 
singari hikoyalarini yaratib, m ohir hikoy- 
anavis sifatida tanildi. G 'am -g'ussaga to'la 
bu hikoyalarida, shuningdek «O'tmishdan 
ertaklar» qissasida yozuvchi mustamlaka 
zulmi ostida ezilgan xalqim izning 20-asr 
boshidagi og'ir hayoti, qism atini tasvirla- 
gan.
«Sinchalak» (1958) qissasi ham yozuv­
chi ijodida muhim o'rin tutadi. O'nlab xorijiy 
tillarga tarjim a qilingan bu asar 20-asrning 
50-yillaridagi ayollar ongidagi o'zgarishlar, 
ularning jamoat ishlaridagi faolligi, hayotda 
o 'z o 'r n in i to p is h u c h u n in tilis h la r i 
to'g'risidadir.
Adib nasriy asarlardan tashqari drama- 
tik asarlar ham yaratgan. Uning Mirzacho'lni 
o'zlashtirishga intilgan insonlar hayoti, orzu- 
o'ylari («Yangi yer» — «Shohi so'zana», 
1949— 53), poraxo'rlik illatlarini («So'nggi 
nusxalar» — «Tobutdan tovush», 1962) va 
keksa avlod bilan yangi avlod o'rtasidagi 
munosabatlarni namoyon etuvchi («Ayajon- 
larim», 1967) pyesalari respublikamizdagi 
va chet ellardagi ko'plab teatrlarda sah- 
nalashtirilgan.
Y o z u v c h i b a d iiy ta rjim a b ila n ham
shug'ullangan.
A b d u lla Q a h h o r 1 9 5 4 — 5 6 -y illa rd a
O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasiga rais- 
lik qilgan. 1952-yilda «Shohi so'zana» asari 
u ch u n
D a v la t 
m u k o fo tig a
(1 9 5 2 ), 
«O'tmishdan ertaklar» qissasi uchun Ham­
za nom idagi D avlat m ukofotiga sazovor 
bo'lgan (1966). U O 'zb e kisto n xalq y o ­
zuvchisi faxriy unvoniga ham ega edi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---