Ensiklopediyasi

X iva. Islom Hoji minorasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

MIKELANJELO
BUONARROTI
(1475-1564)
Uyg'onish davrining buyuk italyan haykal- 
taroshi, m e ’mori, rassomi va shoiri Mikelan- 
jeloning bolalik yillari Florensiyada o‘tgan. O 'z
iqtidorini juda erta namoyon eta boshlagan 
Mikelanjelo 13 yoshidan D. Girlandayo ismli 
rassom ustaxonasida rassomlik va haykalta- 
rosh Bertoldo di Jovannidan haykaltaroshlik 
sirlarini o'rgana boshladi. O'zining eng yirik 
asarini 26 yoshida yaratishga kirishdi. Floren­
siyada marmardan balandligi 5 metrli haykal 
yasashga kirishgan bir haykaltarosh uni bu- 
zib qo'yadi va ishni oxiriga yetkazmay tashlab 
ketadi. Bu ishni davom ettirishga hech kim 
jazm eta olmaydi. Mikelanjelo bu ishni davom 
ettirishga kirishadi va 3 yillik mashaqqatli 
mehnatdan so'ng buyuk bir haykal yaratishga 
muvaffaq bo'ladi.
U yakkama-yakka kurashda o'z xalqining 
dushmani - pahlavon Goliafni yenggan yosh 
yigit Davidning haykali edi. Haykaltarosh o'z 
qahramonining kurashga otlangan paytdagi 
holatini tasvirlagan: chap qo'lida sopqonni 
ushlagan holda ko'zlarini katta ochib pah- 
lavonga tikilib turibdi. David o'ta qat’iy, xotir- 
jam va shafqatsiz qiyofada.
Mikelanjelo ijodiga xos mahobatlilik, m u- 
tanosiblik quw a ti, ichki taranglik va dram a- 
tizm, inson go'zalligi oldida bosh egish kabi 
asosiy xislatlar uning yoshligidanoq ko'zga 
tashlanadi, u obrazlariga insonparvarlik, yor- 
qin hayotiy haqqoniylik baxsh etdi.
Haykaltaroshning eng yaxshi ishlaridan biri 
papa Yuliy II (Rim cherkovi boshlig'i) qabri us- 
tidagi sag'anadir. Uni ajoyib marmar haykal- 
lar bezab turadi. Tavrot syujeti asosida yara- 
tilgan bu haykallar orasida M uso alayhis-
salomning ulug'vor qiyofasi va bog'langan ikki 
asir yigitning tasviri bor. Ulardan biri bor ku- 
chini to'plab, tutqunlikdan xalos bo'lishga in- 
tiladi, ikkinchisi esa jon berm oqda. Lekin 
mag'lubiyatga uchragan, jon berayotgan kishi­
lar ham Mikelanjelo tasvirida hamisha go'zal 
va qudratlidir.
Mikelanjelo rassomlikda ham o'zining yuk­
sak iqtidorini namoyish etishga erishgan. 
1508-yilda papa Yuliy II Mikelanjeloga Rimda- 
gi Sikst kapellasining shiftiga rasm ishlash- 
ga buyurtma beradi. Um um iy maydoni 600 
k v a d ra t 
m e t r d a n
z i y o d
b o 'lg a n
bu 
mashaqqatli ishni rassomning bir o'zi, yor- 
damchi shogirdlarsiz juda og'ir sharoitda, ba­
land havozaga yotgan holda bajardi. Tavrot 
aqidalari mavzuida bajarilgan bu ish m azm u- 
nan dunyoning yaratilishi haqidagi tasvirlardan 
iborat bo'lgan. Bu tasvirlardagi eng yorqin 
obrazlardan biri O d a m atodir.
1523-yilda Florensiyadagi notinch holat, 
siyosiy, qurolli to'qnashuvlar rassomni bu yer­
dan Rimga ketishga majbur etdi. 1534-yilda 
Florensiyaga qaytib kelgan rassom 1541-yil- 
gacha yana shu Sikst kapellasi devorlariga 
«D a h s h a tli s u d » m a n za ra si tasvirlangan