Ёнfин хавфсизлиги

27. Ёнғин келтирган моддий зарарларни аниқлаш ва ҳисобга олиш тартиби /7/
Ёнғин оқибатида етказилган моддий зарар унинг қопланишидан қатъи назар тўлиқ ҳисобга олинади.
Моддий зарарнинг миқдорини ҳисоблаш чоғида ишлаб чиқариш жараёнининг тўхтаб қолиши, савдо ишларининг узилишлари, транспорт воситалари ҳаракати жадвалининг ўзгариши ва бошқа фойдали имкониятларнинг бой берилиши ҳолатлари ҳисобга олинмайди.
Моддий зарарни ҳисоблаш чоғида қуйидаги икки тушунча мавжуд. “нобуд қилинган ва “шикаст етказилган (шикастланган). Моддий бойликни (буюмни) таъмирлаш орқали илгариги (дастлабки) ҳолатига қайтариб бўлса ва у ўзининг аввалги вазифасини таъмирдан кейин ҳам бажара олса – у ҳолда бу буюм шикастланган деб қаралади, қолган ҳолатларда эса у нобуд қилинган деб ҳисобланади.
Ёнғин оқибатида айланма фонд нобуд қилинганда етказилган моддий зарар қуйидагича аниқланади:
- ишлаб чиқариш жараёнида – хом ашё, материалларни сотиб олишга ва уни қайта ишлашга кетган харажатлар тан нархи бўйича;
- базаларда – савдо чегирими, устама харажат ва табиий чиқимлар норма (меъёр)ларини ҳисобга олган нархлар бўйича;
- сотувда – амалдаги таннархи бўйича;
- қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг нобуд бўлишича – транспорт ва омборхоналарда сақлаш харажатларини ҳисобга олган ҳолда, маҳсулотларни тайёрлаш ва сотиб олишга кетган харажатлар асосида;
- тайёр маҳсулотлар бўйича – амалдаги таннархи бўйича.
Давлат ёнғин назорати органлари етказилган моддий зарарнинг миқдорини ёнғин содир этилган корхоналар, ташкилотлар ва муассасалар, суғурта муассасалари раҳбарияти тақдим этган маълумотнома асосида ҳисобга олишади.
Маълумотномада алоҳида қилиб қуйидагилар кўрсатилиши шарт:

• 
  умумий зарар;
  
• 
  бино ва иншоотлар бўйича етказилган зарар;
  
• 
  ускуналар бўйича;
  
• 
  жиҳозлар бўйича.
  

Маълумотномада кўрсатилган моддий зарар миқдорининг ишончлигига, унга ўз имзосини қўйган раҳбарлар жавоб беришади.
Ташкилотлар, корхоналар ва муассасаларнинг суғурта қилинган асосий фондлари ва бошқа жиҳозларига етказилган моддий зарар миқдорини, шунингдек фуқароларнинг суғурта қилинган мулки бўйича зарар миқдорини суғурта ташкилотлари томонидан ҳисобланган миқдор бўйича аниқланади.
Фуқароларнинг суғурта қилинмаган уй жиҳозларига етказилган моддий зарар миқдорини, агар унинг ҳақиқий миқдорини аниқлаш имкони бўлмаса, суғурта қилинган уй жиҳозларига етказилган моддий зарарнинг ўртача статистик миқдорида (Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри бўйича) ҳисобга олинади. Фермерлар ва деҳқонларнинг хусусий ишлаб чиқарилган, суғурта қилинмаган паррандалари ва чорва моллари бўйича эса - ўртача бозор нархлари бўйича.