«energetika» fakulteti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari» kafedrasi

Masalalarning echimlari
5.1-masala.
Yechish:

1. 
   Asbobning eng katta mutlaq xatoligi:
   

∆I=0,5%·30=0,15 V.

2. 
   Nisbiy xatoliklar:
   

5 volt nuqta uchun

15 volt nuqta uchun

5.2-masala.
Yechish:

1. 
   Asbobning mutlaq xatoligi:
   

∆I=I_o‘-I_h=300,3-300=0,3 tA

2. 
   aniqlash sinfi:
   

Bunda I_o‘ – tokning o‘lchangan qiymati,
I_h – tokning haqiqiy qiymati.
5.3-masala.
Yechish:

1. 
   SHuntning qarshiligi:
   

2. 
   Kengaytirilgan chegarada tokning maksimal qiymati:
   

3. 
   Asbobning to‘la og‘ish toki:
   

5.4-masala.
Yechish:

1. 
   o‘lchash chegarasini kengaytirish koeffitsientini topamiz:
   

2. 
   Asbobning to‘la og‘ish toki:
   

5.5-masala.
Yechish:

1. 
   O‘lchash chegarasini kengaytirish koeffitsienti:
   

2. 
   Qo‘shimcha qarshilik qiymati:
   

R_q=R_v(m-1)=30(5-1)=120 kOm

3. 
   Voltmetrning 300-1500 voltli o‘lchash chegaralaridagi iste’mol qiladigan quvvat:
   

,
CHunki,

6.6-masala.
Yechish:

1. 
   Qarshilikning qiymati:
   

2. 
   Voltmetr va ampermetrning maksimal mutlaq xatoliklari
   

∆U_max=0,5%·15=0,075 V.
∆I_max=1%·0,5=0,05 A.

3. 
   Qarshilikning maksimal qiymati:
   

4. 
   Nisbiy xatolik:
   

5.7-masala.
Yechish:

1. 
   O‘lchashning nominal doimiysi:
   

2. 
   YUklanishning quvvati quyidagi ifodadan topamiz:
   

Pt=KN

t=60 min·60=600 sek
Mustaqil Yechish uchun masalalar.
1-masala.
Rasmdagi chizma bo‘yicha ampermetr va voltmetr usuli bilan qarshilik o‘lchanmoqda. Ampermetr va voltmetr ko‘rsatkichlari quyidagicha:
U=4,8B, I=0,15A. Asbobning aniqlik sinfi 1,0 ga teng va o‘lchash oralig‘i I_op=250 mA, U_np=7,5B. O‘lchanayotgan qarshilik va o‘lchashning absolyut va nisbiy xatoliklarini aniqlang.
J: R_X=32 Om, ∆U_max=0,075B, ∆I_max=2,5mA=0,0025A.
2-masala. Elektr energiya schetchigining pasportida: 220V, 10A, 1kVt·ch-640 disk aylanishi berilgan. Agar tokning va kuchlanishning nominal qiymatida 10 minutda 236 aylangan bo‘lsa, schetchikning nisbiy xatoligi va to‘g‘rilash koeffitsientini toping.
J: K=0,995; β=0,444%
3-masala. O‘lchash chegarasi 10-20-30-75-100A bo‘lgan magnitoelektrik sistemadagi ampermetrning shkalasining 100 ta bo‘linmasi bor. Asbobning barcha berilgan o‘lchash chegaralari uchun sezgirligi hamda shkala bo‘linmasining doimiysini aniqlang.
J: s=1; 0,75; 0,3; 0,2; 0,1A.
4-masala. Elektr tarmog‘ining kuchlanishi U=380 B bo‘lib, uni o‘lchash uchun nominal kuchlanishi 250 V bo‘lgan ikkita voltmetr ketma-ket ulandi. Voltmetrning ichki qarshiliklari
r_V1=46000 Om, r_V2=30000 Om.
J: U₁=230 B; U₂=150 B;
5-masala. Voltmetrning nominal kuchlanishi U_nom=250V, aniqlik klassi 2,5. Voltmetr 50, 100, 150, 200, 250 volt kuchlanishlarni o‘lchagandagi nisbiy xatoligini aniqlab, uning o‘lchashi haqida xulosa bering.
6-masala. Aniqlik klassi 1,5 bo‘lgan elektrodinamik voltmetr shkalasi 250 voltga darajalangan. 127 va 220 volt kuchlanishda voltmetrning o‘lchash xatoligini aniqlang.
J: 2,95%
7-masala. Iste’molchilar ulana borgan sari zanjirdagi tok ortib 17 amperga etdi. Uni o‘lchash uchun nominal toki 10 a dan bo‘lgan ikkita ampermetrni parallel ulashga to‘g‘ri keladi. Ampermetrlarning ichki qarshiliklari r_A1=0,064 Om, r_A2=0,08 Om. Har qaysi ampermetrning ko‘rsatishini aniqlab, ularning yuklanishi haqida xulosa bering.
J: I_A1=7,55A, I_A=9,44A.
8-masala. Elektromagnit sistemadagi voltmetrning ichki qarshiligi r_V=20000 Om, nominal kuchlanishi U_nom=380V. Voltmetrning o‘lchash chegarasini 600 voltga oshirish uchun kerak bo‘lgan qo‘shimcha qarshilikning qiymatini aniqlang.

№ 6- AMALIY MASHG’ULOT