«energetika» fakulteti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari» kafedrasi

Qarshilikni o‘lchash.
Qarshilikni o‘lchashda asosan tarqalgan usul zanjir qismi uchun Om qonunini tadbiq etilgan-ampermetr va voltmetr usulidir.

bunda Rx-o‘lchanayotgan qarshilik, U-kuchlanish tushuvi, I-qarshilikdan o‘tuvchi tok.

Bu usul bilan qarshilikni o‘lchashda 2 ta sxemadan foydalanish mumkin.
4.1-rasm a) b)
Agar o‘lchashda katta aniqlik talab etilmasa, voltmetr va ampermetr ko‘rsatishlari bo‘yicha quyidagi farmuladan foydalanish mumkin.

Katta aniqlikdagi kichik qarshiliklarni o‘lchash uchun a sxemadan foydalanib,
, orqali hisoblash mumkin.
Bunda U-voltmetrda o‘lchangan kuchlanish, I- ampermetrda o‘lchangan tok, r_B-voltmetr qarshiligi.
b - sxemadan katta qarshiliklarning haqiqiy qiymatini topish mumkin.

Bunda U-voltmetrda o‘lchangan kuchlanish, I- ampermetrda o‘lchangan tok, r_A-ampermetr qarshiligi.
Qarshiliklarni aniq o‘lchash uchun o‘zgarmas tok ko‘priklari keng qo‘llaniladi.
Oddiy ko‘prik sxemasi rasmda ko‘rsatilgan. Ko‘prikning biror elkasiga o‘lchanayotgan qarshilik ulanadi.
Ko‘prik hohlagan elkasining qarshiligi o‘zgarishi o‘lchash dioganalidagi tokni kamayishiga olib keladi va indikator nolni ko‘rsatishi kerak.
Bu holda



Quvvatni o‘lchash
Doimiy tok zanjiridagi quvvat ampermetr va voltmetr yordamida aniqash mumkin.
P=U·I
Uch fazali uch o‘tkazgichli zanjirda quvvatni o‘lchashda voltmetrdan foydalaniladi.
R=3R₁=3U_fI_fCosφ
Uch fazali uch o‘tkazgichli zanjirda kuchlanish bir xil yoki har xil bo‘lganda aktiv qarshilik ikkita voltmetr orqali o‘lchanadi.
R=P₁± P₂
Bu erda P₁ va P₂ birinchi va ikkinchi voltmetrning ko‘rsatishi.
P₁=U_ACI_ACosφ₁
P₂= U_BCI_BCosφ₂
Bir xil yuklamada
P₁=U_LI_LCos(30⁰-φ)
P₂= U_LI_LCos(30⁰-φ)
Uch fazali to‘rt o‘tkazgichli zanjirda aktiv qarshilik uch vattmetrli usuldan foydalaniladi.
R=P₁+ P₂+ P₃