«energetika» fakulteti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari» kafedrasi

Nazorat savollari:

1. 
   Uch fazali tarmoqni asoschisi kim?
   
2. 
   Uch fazali tarmoq to‘g‘risida sharxlab bering?
   
3. 
   Uch fazali tarmoqda iste’molchilarni ulash usullari?
   
4. 
   Iste’molchilarni uchburchak usulda ulab bering va tushuntiring?
   
5. 
   Iste’molchilarni yulduz usulda ulab bering va tushuntiring?
   
6. 
   Liniya kuchlanishi va faza kuchlanishlarini farqlab bering?
   
7. 
   Liniya toklari va faza toklarini farqlab bering?
   
8. 
   Neytral simdagi tokning qiymati qanday xisoblanadi?
   

№ 5 - AMALIY MASHG‘ULOT

MAVZU: ELEKTR OʼLCHOV QURILMALARINING XATOLIKLARINI HISOBLASH.


5.1.O‘lchash hatoliklari
O‘lchash bu o‘lchov va o‘lchash asboblari yordamida tajriba yo‘li bilan fizik kattlaliklarni topishdir.
Fizik kattalikning berilgan miqdorini qayta tiklash vositasiga o‘lchov deyiladi.
O‘lchash axboroti signalini kuzatish va bevosita o‘zlashtirishga mo‘ljallangan vositaga o‘lchash asbobi deyiladi.
Har qanday o‘lchashning natijasi o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatidan bir oz farq qiladi. Kattalikni o‘lchab olingan qiymati bilan haqiqiy qiymati orasidagi farq o‘lchashning mutlaq hatoligi deyiladi.
A=A_o‘-A_h
Bunda: A_o‘- kattalikning o‘lchab olingan qiymati; A_h-kattalikning haqiqiy qiymati; A-mutloq hatolik.
Muloq hatolikning o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatiga nisbati nisbiy hatolik deyiladi va u foiz orqali ifodalanadi:

Mutloq hatolikning asbobning maksimal qiymatiga nisbati keltirilgai hatolik deyiladi.



Tok va kuchlanishni o‘lchash.
Doimiy tok zanjirida voltmetrning o‘lchash chegarasini kengaytirish uchun uning cho‘lg‘ami bilan ketma-ket ko‘p om li qo‘shimcha qarshilik ulanadi. Bunday sxemada ulanayotgan kuchlanishning katta qismi qo‘shimcha qarshilikka tushadi, chunki voltmetrning qarshiligi qo‘shimcha qarshilakdan ancha kichik bo‘ladi.
U=I_v(R_v+R_q); U_v=I_vR_v
Bunda: U- o‘lchanayotgan kuchlanish, I_v – voltmetrdan o‘tayotgan tok, R_v -qo‘shimcha qarshilik, U_v – voltmetr o‘lchaydigan kuchlanishining maksimal qiymati.
Voltmetrning o‘lchash chegarasini kengaytirish koeffitsenti:

Qo‘shimcha qarshilikning qiymati:
R_q=R_v(m-1)