Energetik texnologiyalar E

2.3. Uzatish liniyalari tavsiflari bilan tajribalar

2.3.1. Yuklamasiz foydalanish
Tajribadan ko’zlangan maqsad:

• 
  Salt yurish rejimida turli uzunlikdagi liniyalarda zaryad quvvati va kuchlanish oshishini o’lchash.
  
• 
  Ishchi sig’im tushunchasiga izoh berish.
  
• 
  Yuqori voltli liniya va kabelning turli xil foydalanish tavsiflari.
  

Uskunalar ro’yxati va tajribani amalga oshirish:

Miqdori	Toifa raqami	Nomi
1	74550	Uch fazali transformator TL380KV
1	74551	Elektruzatish liniyasi (EUL) modeli 380 kV
2	74553	EUL kondensatori TL380 kV
1	74557	Erga tutashuv kompensasiyasi
1	745561	Kuchli tok ulab-uzgich qurilmasi moduli
		Qo’shimcha qismlar
1	726256	Panel ramasi VT160, uch darajali
1	72675	FCCB bilan uch fazali ta’minot bloki
1	73242	Induktiv yuklama 0,1 / 0,3 / 1,0
1	73310	Rezistiv yuklama 1.0
1	73311	Sig’imli yuklama 1.0
5	50059	10 ta xavfsizlik tiqin-qopqog’idan iborat to’plam, qora rangli
1	500591	Probka-tutashtirgichlar, sariq-yashil rangli, 10 donadan iborat to’plam
1	500851	Himoyaviy biriktiruvchi simlar, 32 A, 32 donadan iborat to’plam
1	500852	Himoyaviy biriktiruvchi sim, 32 A, sariq / yashil rangli, 10 dona
		Qo’shimcha ravishda quyidagilar tavsiya etiladi:
1	727100	CASSY quvvat tahlil qilgich
2	524220	CASSY Laboratoriya 2
		Xohish-istakka ko’ra
1	72711	Sil-o-Metr
2	72738	Elektromagnitli o’lchov uskunasi 600 V

Quyidagi rasmda ko’rsatilganidek sxemani yig’ing.

Tutashtirgichlar yordamida uch fazali transformatorning ikkilamchi chulg’ami kuchlanishini U_N - 10% ga o’rnating.
Ushbu tajriba uchun tayyorlangan ko’prik tiqin-qopqoqlarini biriktirish elektruzatish liniyasining minimal mumkin bo’lgan uzunligi - 144 km tanlanganligini anglatadi. Shunday qilib, yuklamasiz ishlashda liniyaning o’ziga xos xususiyatlari minimumga keltiriladi. QQ
U_A = 378 V U_B = 382 V koeffisiyent U_B/U_A = 1.01
QA = 31 var
Quyidagi rasmda ko’rsatilganidek, ko’prik tiqin-qopqoqlarini takroran ulash orqali elektruzatish liniyasining uzunligini 216 km ga o’zgartiring va yuqorida qayd etilgan o’lchovlarni takrorlang:

U_A = 378 V U_A = 385 V koeffisiyent U_B/U_A = 1.02
Q_A = 43 var

U_A = 378 V U_B = 405 V koeffisiyent U_B/U_A = 1.07
Q_A = 76 var
Q_A zaryadlanishning o’lchangan reaktiv quvvatini va hisoblab chiqilgan U_B nisbatini diagrammadagi U_A ga tegishli liniya uzunligi funksiyasi sifatida kiriting. Siz qanday nisbatlarni ko’rmoqdasiz?

Kuzatuv
Zaryadlanishning reaktiv quvvati uzunlikka mutanosib ravishda oshib boradi; aksincha, liniya oxiridagi kuchlanish haddan tashqari mutanosib hisoblanadi.
Zaryadlanishning o’lchangan reaktiv quvvatini, hisob-kitobga asosan, tegishli uzunlik uchun talab qilinadigan quvvat bilan solishtiring.
Natija:
Zaryadlanishning hisoblangan reaktiv quvvati:
l = 144 km uchun: Q_A = 91 Var (o’lchangan 93 Var)
l = 216 km uchun: Q_A = 136 Var (o’lchangan 129 Var)
l = 360 km uchun: QA = 227 Var (o’lchangan 228 Var)
Yuklamasiz ishlash holatida ushbu uzatish liniyasi modeli uchun faol quvvat talab qilinadimi?
Javob:
Liniyaning boshidan oxirigacha va ishchi sig’imning yarmi orqali o’tadigan kuchsiz tok liniya qarshiligiga faol quvvat yo’qotilishini deyarli yuzaga keltirmaydi. Shunday qilib, quvvat o’lchagich faol quvvat sarflanishini ko’rsatmaydi.
“Ishchi sig’im” konsepsiyasini namoyish qilish uchun quyidagi sxemani yig’ing:

Uch fazali transformatorda kuchlanishni U_N - 10% miqdoriga o’rnating; sig’imlarni uzatish liniyasi modeli bilan birlashtiruvchi barcha tutashtirgichlarni ajratib qo’ying:
U_A = 380 V U_B = 404 V koeffisiyent U_B/U_A = 1.07
Q_A = 76 var
Natijani 100% uzunlikdagi uzatish liniyasi modeli uchun natija bilan solishtiring. Ekvivalent sig’im to’g’risida qanday xulosa qilishingiz mumkin?
Javob:
Ekvivalent sig’im C_B liniyaning C_E va C_L alohida sig’imlari kabi ishlaydi.
Salt yurish rejimida kabel tavsiflari va havoda tortilgan elektruzatish liniyalari tavsiflari o’rtasidagi farqni alohida qayd etish uchun sxemani quyida ko’rsatilganidek sozlang. Uzatish liniyasi modeliga individual sig’imlarni ulang.

Ikkita (sun’iy) liniya sig’imi ulanganda uzatish liniyasi modelining ishchi sig’imi ikki baravar oshadi. Shunday qilib, liniya oxirida kuchlanishning ko’payish samarasi kuchayadi.
Har bir liniya boshida va oxirida ikkita tashqi o’tkazgichlar o’rtasidagi, shuningdek faza tomonidan sarflanadigan reaktiv quvvat o’rtasidagi kuchlanishni o’lchang:
U_A = 385 V U_B = 448 V koeffisiyent U_B/U_A = 1.16
Q_A = 167 var
Natijalarni liniyaning 100% uzunligi uchun natijalar bilan solishtiring, biroq qo’shimcha sig’imlarsiz.
Natija:
Yuqori kuchlanish samarasi ancha sezilarli; zaryad quvvati qo’shimcha sig’imlarsiz havoda tortilgan elektruzatish liniyasidagi quvvatdan taxminan ikki baravar ko’proq.
Izoh: Mazkur kabellar ancha yuqoriroq ishchi sig’imga ega; (1.3-bo’limda 110 kV kabel uchun ma’lumotlarga qarang). Uch fazali kabellar yordamida elektr energiyasining uzatilishi hamon nisbatan kichik masofalar bilan cheklangan.