Energetik texnologiyalar E

1.7.1. Parallel kompensasiya

Parallel ulanish orqali sig’imning ulanishi aralash om-induktiv iste’molchining quvvat koeffisiyentini oshirishi mumkin. Kondensatorning sig’imli reaktiv toki iste’molchi tokining induktiv tarkibiy qismini kompensasiya qiladi.
Amaliyotda tez-tez foydalaniladigan ushbu parallel kompensasiyaning asosiy qoidasi quyidagi rasmda tasvirlangan, soddalashtirish uchun liniyaning ishchi sig’imi hisobga olinmagan:

1.17-rasm: Parallel kondensatorlar yordamida reaktiv quvvatni kompensasiya qilish va tegishli vektor diagrammasi.
Kondensatorning l_c sig’imli reaktiv quvvati, C miqdoriga qarab, yuklama tokining I_b reaktiv tarkibini qisman yoki to’liq kompensasiya qiladi. Tarif setkasi bilan bog’liq sabablarga ko’ra, to’liq kompensasiya qilish elektr ta’minot uchun yaroqli emas. Kompensasiya faqat Q'_r qoldiq reaktiv quvvatgacha bajariladi, bu paytda endigina cos φ2 quvvat koeffisiyentiga erishiladi, uning uchun reaktiv energiya uchun haq to’lash kerak emas.
Kompensasiya qilinmaydigan yoki qisman kompensasiya qilinadigan quvvatlar miqdorlari uchun quyidagi vektor diagrammalari amal qiladi (P, Q, S = iste’molchining faol, reaktiv va to’liq quvvati, cos φ2 = iste’molchining kompensasiyasiz quvvat koeffisiyenti va cos φ'2 = kompensasiyali quvvat koeffisiyenti):

1.18-rasm: Kompensasiya qilinmagan va qisman kompensasiya qilingan ishdagi quvvatlar nisbati.
Quvvat koeffisiyentini φ2 burchakdan φ’2 burchakkacha oshirish uchun kerakli Q_C kompensasiya quvvati yuqoridagi vektor diagrammasidan hisoblab chiqilishi mumkin:
Q_C = P (tan φ2 - tan φ’2)
Shunga asoslangan holda, yulduz bilan ulanganda kompensasiya tizimining uchta alohida sig’imining talab qilinadigan sig’imini aniqlash mumkin:

Parallel kompensasiya yuklamaga bog’liq. Shu tufayli amaliyotda kondensatorlar yuklama holatiga qarab ulanadi yoki uzib qo’yiladi. Uzun havoda tortilgan elektruzatish liniyalari va kabellarni kompensasiya qilish uchun kerakli sig’imni aniqlashda, zarur hollarda, ishchi sig’imning yarmini ham hisobga olish kerak.
Agar bir iste’molchiga individual kompensasiya to’lansa, biz individual kompensasiyani nazarda tutamiz. Agar umumiy kondensator tizimidan bir qator iste’molchilarni kompensasiya qilish, masalan, sanoat foydalanuvchisining barcha yuritmalari uchun foydalanilsa, biz markaziy yoki guruh kompensasiyasini nazarda tutamiz. Kompensasiya tizimini o’zgaruvchan yuklama sharoitlariga moslashtirish uchun alohida kondensatorlarni ulash va uzib qo’yish imkoniyati bo’lishi kerak.