Endogen o‘zgarish nazariyasi va kapital jamlashga ta’siri

Texnologik rivojlanish iqtisodiy o‘sishning manbai sifatida xizmat qilishini 1950-yillarda amerikalik Nobel mukofoti sovrindori Robert Solou aytgan edi.Romer uning nazariyasidagi chala joylarni to‘ldirdi. U nima uchun barcha mamlakatlar ham bir xil foyda ko‘rmasligini tushuntirdi va texnologik yutuqlar bozor iqtisodiyotiga hissa qo‘shishini isbotladi.

• Texnologik rivojlanish iqtisodiy o‘sishning manbai sifatida xizmat qilishini 1950-yillarda amerikalik Nobel mukofoti sovrindori Robert Solou aytgan edi.Romer uning nazariyasidagi chala joylarni to‘ldirdi. U nima uchun barcha mamlakatlar ham bir xil foyda ko‘rmasligini tushuntirdi va texnologik yutuqlar bozor iqtisodiyotiga hissa qo‘shishini isbotladi.
• Shu bilan birga, u yangi texnologiyalardan nafaqat ularning ishlab chiquvchilari emas, balki hamma foyda ko‘rishini aytdi.
• Xususan, yutuqqa erishish uchun moliyaviy kuch kerak. Katta pul esa faqat yirik kompaniyalar va monopoliyalarda bor. Bundan tashqari, asosiy tadqiqotlar foyda keltirmaydi, chunki ular eng yaxshi bozor firmalari emas, balki universitetlar tomonidan amalga oshiriladi.
• Bundan quyidagicha xulosa chiqadi: mutlaqo erkin bozorda texnologik rivojlanish samarasiz bo‘ladi. Uni mamlakat va butun dunyo darajasida tartibga solish kerak. Monopoliyani cheklash, mualliflik huquqlarini himoya qilish, universitetlarning rivojlanishini rag‘batlantirish, tadqiqotlar va rivojlanishga sarmoya kiritganlarga imtiyozlar berish kerak.
• Romer g‘oyalar va texnologiyalar yig‘indisiga asoslangan iqtisodiy o‘sishni jismoniy kapitalga asoslangan o‘sishdan ko‘ra barqaror ekanligini isbotladi.
• “Rivojlangan iqtisodiyot sarmoya eng maqbul darajada bo‘lganida, ammo aholi ko‘paymagan paytda tez o‘sib boraveradi,” — deydi iqtisodchi Konstantin Sonin o‘z blogida Romerning mukofotiga izoh berar ekan.

3.Asosida yangi bilimlar yotadigan innovatsiyalar va bilimlar diffuziyasining tasnifi

• Asosida yangi bilimlar yotadigan innovatsiyalar juda qiyin nazorat qilinadigan bo’lishi mumkin. Ular uchun, masalan, ishlab chiqish muddatining eng uzoqligi xarakterli: yangi bilimlar paydo bo’lgan vaqtdan ularni amaliyotda qo’llash mumkin bo’lgan texnologiyaga aylantirishgacha ancha katta muddat talab qilinadi. Bu texnologiya muayyan jarayon, mahsulot yoki xizmat timsolida amalga oshirilishi uchun ham kam vaqt sarflanmaydi.Bu turdagi innovatsiyalar odatda birdaniga turli sohalarda bir nechta kashfiyotni uyg’unlashtirishga tayanadigan hollarda muvaffaqiyatga uchraydi.Yuqorida sanab o’tilgan omillar vaqt bo’yicha kesishishi mumkin, demak, bir vaqtning o’zida kompaniyada o’z kuchlarini sarflash uchun birdaniga bir nechta yo’nalish tanlash imkoniyati paydo bo’lishi mumkin. Asosida yangi bilimlar yotadigan innovatsiyalar bu – tadbirkorlikning «superyulduzlari»dir.