Эмт ва комплексларни бошқариш”

9.1 –расм. СД қўзгатишни тезлик (а) ва ток функциясидан
фойдаланган холда бошқариш схемалари

Контактор КМ2 қўзғатиш чўлғамини таъминлаш манбасига улайди ва сўнгра двигателни тармоқ билан синхронизациялаш жараёни содир бўлади.

Двигателни қўзғатишнинг ток функциясида бошқариш схемаси. Бу схема (9.1,б-расм) ток релеси КА га эга бўлиб, унинг чўлғами ток трансформатори ТА ва вақт релеси КТ орқали манбаланади. Двигател тармоққа контактор КМ1 орқали уланганда, статор чўлғами занжирида ишга тушириш токининг сакраши хосил бўлади, бу ток релеси КА ни ишга тушишига олиб келади. Ушбу реле контакти вақт релеси КТ нинг манбалаш занжирини туташтиради ва бу билан қўзғатиш контактор КМ2 ни узишни чақиради. Двигателни тезланиши олдинги холатга ўхшаш, разряд қаршилигига R_p туташтирилган қўзғатиш чўлғами билан амалга оширилади.
Ишга тушириш охирида, двигателнинг синхрон олди тезлигида ва статордаги ток камайганда реле КА ишдан чиқади ва вақт релеси КТ нинг ғалтаги манбадан узилади. Берилган “вақтни ушлаш” дан сўнг контактор КМ2 ишга тушади ва унинг контактлари орқали қўзғатиш чўлғами таъмин-лаш манбаси U_қ га уланади, сўнгра двигател синхронизмга тортилади.
Таъкидлаш керакки, кўриб чиқилган схемаларда қўзғатиш контактори КМ2 ишга тушгандан сўнг, разряд резистори R_p нинг занжири узилади, бу унинг ишлашидаги қизиш режимини енгиллаштиради ва схемани тежамли-лигини таъминлайди.
Кичик кучланишли двигателни бошқариш панелининг схемаси. Панел (9.2-расм) қўзғатиш чўлғамига батамом уланган таъминлаш манбаи (қўзғаткич) G билан тўғридан тўғри (токни чегараламасдан) ишга туширишни ва таъминловчи кучланиш қиймати камайганда қўзғатишни жадаллаштиришни таъминлайди. Схемада, шунингдек қуйидаги химоялар кўзда тутилган: қизиш (реле КК, ток трансформаторлари ТА1 ва ТА2), ток бўйича (автомат QF1 ва QF2 лар), ўзгарувчан ток тармоқ кучланишнинг камайиши (реле KV2 ва KV3 лари) ва ўзгармас ток (реле KV1) бўйича.
Двигателни ишга тушириш. фақат схемани манбаловчи ўзгармас ва ўзгарувчан ток кучланишларининг меъёрдаги даражасида амалга оширилиши мумкиндир. Бунда, агар командоконтроллер SA дастаги ўрта холатда хамда автомат QF1 ва QF2 лар уланган бўлса, кучланиш релелари KV2, KV3 ва вақт релеси КТ ишга тушади, бу эса двигател схемасини ишга туширишга тайёрлайди.
Дастак SA “уланган” холатга ўтказилганда, реле KV1 ишга тушади ва чизиқли контактор КМ1 ғалтаги эса таъминлаш манбасига уланади, двигател статори чўлғамига ўзгарувчан ток кучланиши берилади ва у тезланишни бошлайди. Синхрон олди тезлигида қўзғатгич G ни, шунга мос равишда двигателни хам қўзғатиш ҳосил бўлади, ва у синхронизмга тортилади. Қўзғаткич G мустақил (МҚЧ) ва кетма- кет (К- КҚЧ) қўзғатиш чўлғамига эга.
Бошқариш схемаси, манбаловчи кучланиш кескин камайганда, двигател қўзғатиш токининг ортишини (жадаллаштиришни) таъминлайди, бу двигателни максимал моменти ва шу билан бирга юкламага чидамлилик қобилиятини сақлаб туриш имкониятини беради. Манбаловчи кучланишнинг меъёр даражасида, кучланиш релеси KV3 ишга тушган, контактор КМ2 ғалтагининг занжири узилган ва жадаллаштириш резистори R_p қўзғатиш токининг занжирига киритилган бўлади.