Elementlarning zamonaviy davriy jadvali, elementlarning davriy xususiyatlari

Bundan vodorod va geliy mustasno, ularda tashqi qavat yadroda birinchi hisoblanadi, shuning uchun ularning tashqi elektron qavati tugallanishi 2 ta elektron bilan amalga oshadi.
2.6. Valent elektronlar
Tabiatda faqatgina inert gazlarning (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn) atomlari erkin holatda uchraydi. Inert gazlarning tashqi elektron pogʻonalari tugallangan elektron konfiguratsiyaga ega. Shuning uchun bunday elektron bulutlarga ega boʻlgan atomlar barqaror boʻladi.
Boshqa elementlar atomlari tugallanmagan elektron konfiguratsiyaga ega. Ular oʻzaro birikib kimyoviy birikmalar hosil qiladi. Kimyoviy bogʻ hosil boʻlganda energiya ajralib chiqadi va turgʻun (beqaror) elektron qobiq hosil boʻladi.
Kimyoviy bogʻ elektronlar yordamida (vositasida) hosil boʻladi. Ammo bu holatda hamma elektronlar ham ishtirok etavermaydi. Kimyoviy bogʻ hosil qilishda qatnashadigan elektronlar valent elektronlar deyiladi.
s va p- elementlarda (davriy sistemaning asosiy guruhcha elementlarida) valent elektronlar vazifasini tashqi elektron pogʻonaning s va p- orbitallaridagi elektronlar bajaradi. Bu elementlar valent elektronlarining elektron konfiguratsiyasini ns np shaklida ifodalash mumkin; bu yerda n-element joylashgan davrning raqami; - s-orbitaldagi elektronlar soni; y- p- orbitaldagi elektronlar soni. Masalan; 4-davrning asosiy guruhcha elementlari uchun valent elektronlarning elektron konfiguratsiyalarini quyidagi formulalar bilan ifodalash mumkin:
KCa Ga Ge As Se Br Kr
4s¹4p⁰ 4s²4p⁰ 4s²4p¹ 4s²4p² 4s²4p³ 4s²4p⁴ 4s²4p⁵ 4s²4p⁶
Elektron formulalardan koʻrinib turibdiki, valent elektronlarning maksimal soni (s va p- orbitallardagi elektronlarning yigʻindisi) element joylashgan guruh raqamiga teng.
d- elementlarda (davriy sistemaning qoʻshimcha guruh elementlarida) valent elektronlar vazifasini tashqi elektron pogʻonadagi s – pogʻonacha elektronlari va tashqaridan bitta oldingi pogʻonadagi d- pogʻonacha elektronlari bajaradi.
Misol sifatida 4-davrning qoʻshimcha guruhcha elementlarining valent elektronlarini koʻrib chiqamiz:
Sc TiV Cr Mn Fe CoNi
3d¹4s² d²4s² 3d³4s² 3d⁵4s¹ 3d⁵4s² 3d⁶4s² 3d⁷4s² 3d⁸4s²