Elektrotexnika

V Ilova
Xalqaro birliklar tizimining kogerent hosilaviy birliklarini tuzish qoidalari
Xalqaro birliklar tizimining kogerent hosilaviy birliklari (keyinchalik hosilaviy birliklar) odatda kattaliklarni bog`laydigan sonli koeffisienti 1 ga teng bo`lgan oddiy tenglamalar (aniqlaydigan tenglamalar) orqali tuziladi. Hosilaviy birliklarni hosil qilish kattaliklarni bog`laydigan tenglamalarda kattaliklar belgilarini SI birliklarining belgilari bilan almashtirish orqali amalga oshiriladi.
Misol - Tezlik birligi mo`g`pu chiziqli va bir tekis harakatlanuvchi

bu yerda v - tezlik;
s -o`tilgan yo`lning uzunligi;
t - moddiy nuqtaning harakatdagi vaqti.
S va t o`rniga ularning SI birliklari qo`yilsa, quyidagi tenglama chiqadi:
[v]=[s]/[t]=1 m/s
Binobarin, SI tizimida tezlik birligi sekundiga metr. U, 1 s vaqtda nuqta 1 m masofaga siljiydigan to`g`ri chiziqli va bir tekis harakatlanuvchi moddiy nuqtaning tezligiga geng.
Agar bog`lanish tenglamasi 1 dan farq qiluvchi son koeffisientga ega bo`lsa, unda SI kogerent hosila birligini hosil qilish uchun, SI birliklarining shunday son qiymatlari tanlab olinadiki, uni o`ng qismidagi koeffisientga ko`paytirilishi natijasida umumiy son qiymati birga teng bo`lishi kerak.
Misol - Agar energiya birligini hosil qilish uchun

tenglama ishlatilsa,
bu yerda Ye - kinetik energiya;
t - moddiy nuqta massasi;
v -moddiy nuqtaning harakatlanish tezligi,
u xolda SI tizimidagi kogerent energiyasining birligini hosil qilish uchun quyidagi tenglamadan foydalaniladi.

yoki

Shunday qilib, SI tizimida energiya birligi joul` bo`ladi (n`yuton metrga teng). Ko`rsatilgan misollarda u massasi 2 kg va harakat tezligi - 1 m/s yoki massasi 1 kg va harakat tezligi - m/s harakatlanuvchi jismning kinetik energiyasiga teng.