Elektronika va Sxematexnika fanning maqsad va vazifalari

KIRISH

Elektronika va Sxematexnika fanning maqsad va

vazifalari.

«Elektronika va Sxematexnika» fani o’z oldiga har tomonlama rivojlangan, hozirgi zamon ruhida tarbiyalangan, bozor iqtisodiyoti sharoitida ta’lim-tarbiya ishlarini tashkil etish va uni amalga oshirishga oid dolzarb muammolarni ijobiy hal etadigan, milliy istiqlol g’oyasi, milliy va umuminsoniy qadriyatlarimizni chuqur his etadigan, barkamol, mustaqil fikrlovchi shaxsni tarbiyalash hamda unga zamonaviy ta’lim berish maqsadini qo’yadi.

« Elektronika va Sxematexnika » fani quyidagi vazifalarni hal etadi:

• Talabalarni milliy va umuminsoniy qadriyatlarni hurmat qiladigan, milliy istiqlol g’oyalariga sodiq, mustaqil fikrlovchi shaxs sifatida tarbiyalash;

  
  

• talabalarga Elektronika asoslari: kuchlanish, tok va qarshilik. Signallar va ularning spektrlari. Turli elektron asboblarni belgilash tizimi. Rezistorlar, diodlar, bipolyar va unipolyar tranzistorlar, fotoelektrik va elektron-nurli asboblar, optronlar. YArimo’tkazgichlar, yarimo’tkazgichlar strukturasi, zaryad eltuvchilari, energetik sathlar va zonalar. Unipolyar tranzistorlar, Mantiqiy elementlar. Asosiy mantiqiy tushunchalar, mantiqiy elementlardan foydalanish: Bul ifodalari asosida sxemalarni sintezlash, HAM-EMAS va YOKI-EMAS elementlar bazisidagi mantiqdan foydalanish. Kombinatsion turdagi funktsional tugunlar. Kodlar, shifratorlar va deshifratorlar, indikatorlar, deshifratorli sxemalarda shikastlanishlarni qidirish. Multipleksorlar va demultipleksorlar, kod o’zgartgichlari: ishlash mantiqi, qurilish printsipi, shartli belgilanishi. Multipleksor asosidagi universal mantiqiy modullar, sozlash usullari, piramidal strukturalari. Dasturlanuvchi mantiqiy matritsalar, ular asosida mantiqiy funktsiyalarni amalga oshirilishi. Komparatorlar. Nazoratlash sxemalari, ikkining moduli bo’yicha nazoratlash. Jamlagichlar. Bir xonali jamlagich, ketma-ket jamlagich, ketma-ket va parallel ko’chirishli parallel jamlagichlar. Arifmetik-mantiqiy qurilmalar va tezlashtirilgan ko’chirish bloklari. Matritsali ko’paytirgichlar. Ko’paytirish-jamlash bloklari. Tezlashtirilgan ko’paytirish sxemalari. Tadrijiy hilidagi funktsional tugunlar (xotirali avtomatlar). Trigger qurilmalari (elementar avtomatlar). Triggerlarni sinflanishi. Registrlar. To’plovchi va siljituvchi registrlar. Universal registrlar. Hisoblagichlar: ikkili va ikkili bo’lmagan hisoblagichlar, o’nli hisoblagichlar, asinxron va sinxron hisoblagichlar, jamlovchi va ayiruvchi hisoblagichlar, reversiv hisoblagichlar, ketma-ket, boshdan-oyoq, parallel, guruhli, shartli ko’chirishli hisoblagichlar. Xotira qurilmalari (XQ). Asosiy ma`lumotlar, XQning sinflanishi. XQ asosiy va umumlashtirilgan parametrlari. Mikrokontrollerlar (MK). Uzilishlarning dasturlanuvchi kontrollerlari. To’g’ridan-to’g’ri foydalananuvchi kontrollerlar. Raqamli qurilmalarni loyihalash usullari va vositalari. Avtomatlashtirilgan loyihalash usullari va vositalari. bo’yicha nazariy bilimlar berish;

  
  

• talabalarda elektron sxemalarda foydalaniladigan passiv va aktiv elementlarni o’lchash, kuchaytirgichlar, generatorlar sxemalarini o’rganish va tahlil qilish, analog va raqamli integral qurilmalar, axborot va kommunikatsiya texnologiyalari qurilmalarini sxemasining diskret passiv komponentalari va integral sxema elementlarini, integral mikrosxema elementlari konstruktsiyasining uning xarakteristikasi hamda parametrlarini to’g’risida. Mantiqiy HAM-EMAS va YOKI-EMAS elementlar bazisidagi mantiqdan foydalanish. Kodlar, shifratorlar va deshifratorlar, indikatorlar, deshifratorli sxemalarda shikastlanishlarni qidirish. Multipleksorlar va demultipleksorlar, kod o’zgartgichlari: ishlash mantiqi, qurilish printsipi, shartli belgilanishi. Multipleksor asosidagi universal mantiqiy modullar, sozlash usullari, triggerlarni sinflanishi. Registrlar. Hisoblagichlar Xotira qurilmalari. Raqamli qurilmalarni loyihalash usullari va vositalari. Avtomatlashtirilgan loyihalash usullari bo’yicha ko’nikma va malakalarini shakllantirish.

  
  

Qishloq va suv xo’jaligida ko’plab tarmoqlarda qo’llanilayotgan ilg’or texnalogiyalar ishlab chiqorishning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlaridan foydalanishni talab qiladi. Shuning uchun soxa bo’yicha tayyorlanayotgan mutaxasislar avtomatikaning texnik vositalari avtomatik nazorat avtomatik rostlash avtamatik boshqaruv tizimlari operativ xizmat tarmog’i haqida maxsus bilimga ega bo’lishlari zarur.

Avtomatika –fan va texnikaning aloxida soxasi bo’lib,bu soxa avtomatik boshqarish nazariyasi, avtomatik tizimlar yaratish prinsiplari va bu tizimda qo’llaniladigan texnik vositalar bilan shug’ullanadi. Avtomatika so’zi grekcha so’zdan olingan bo’lib o’zi harakatlanuvchan moslamani anglatadi. Texnika tarixida birinchi ma’lum bo’lgan avtomatik qurilma Polzunov bug’ mashinasi hisoblanadi. Bu mashina oddiy shamol va gidravlik detallarning o’rniga ishlatilgan va odam ishtirokisiz suvning satxi rostlangan. Bugungi kunda avtomatika aloxida fan sifatida o’z yo’nalishlariga ega. Bu fan avtomatik boshqaruv tizimlarining nazariyasi va uning tuzilish tamoyillari bilan shug’ullanadi. Qishloq va suv xo’jaligini ishlab chiqarishda avtomatik boshqarish tizimlarini qo’llash yuqori samaradorlikka ega, chunki ko’p bosqichli ishlab chiqarish jarayonlarida iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun imkon boricha mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish vositalaridan keng foydalanish talab qilinadi.rostlagichlar stabilizatorlar ijro mexanizmlari va boshqalar. Avtomatikaning texnik vositalariga nazorat axborotlarini qabul qiluvchi uzatuvchi o’zgartiruvchi saqlaguvchi programmalashtirilgan axborot bilan solishtiruvchi buyruq axborotini shakillantiruvchi hamda texnologik jarayonga ta’sir ko’rsatuvchi datchiklar relelar kuchaytirgichlar logic elementlar Qishloq va suv xo’jaligini ishlab chiqarishni avtomatlashtirish 3 ta davrga bo’linadi: Birinchi davr: Ayrim texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va ayrim parametrlarini avtomatlashtirilgan agregat yaqinida o’rnatilgan yirik o’lchamli asboblarning ko’rsatishi muvofiq ravishda rostlanadi.Bunda asboblarni mashina va uskunalar yaqiniga joylashtirish deyarli qiyinchiliklar tug’dirmaydi. Avtomatlashtirishning bu davrida shkalasi yaxshi ko’rsatadigan yirik o’lchamli asboblar ishlatiladi. Ikkinchi davr: ayrim jarayonlarning kompleks avtomatlashtirish. Bunda rostlash aloxida shchitga o’rnatilgan asboblar bo’yicha olib boriladi. Yirik o’lchamli asboblardan foydalanish bu shchitni bir necha metrga cho’zilib ketishiga olib keladi va shchitni nazorat qilish qiyinlashadi. Avtomatlashtirishning bu davrida shchitdagi asboblarni hajmini kichiklashtirish zarurati paydo bo’ladi. Bu masalani hal qilish uchun kichik o’lchamli ikkilamchi asboblar ishlatiladi. Uchinchi davr: to’liq avtomatlashtirish davri. Bu davrning xarakterli xususiyati shundaki barcha jarayonlar yagona dispetchirlik punkitiga markazlashtiriladi. Shu bilan birga mitti ikkilamchi asboblarni ishlatish extiyoji paydo bo’ladi. Doimiy nazoratni talab qilmaydigan o’lchash va rostlash asboblari yirik gabaritli shchitdan tashqariga o’rnatiladi.