Elektronika va Sxematexnika fanning maqsad va vazifalari

Asosiy qism

Elektron kuchaytirgichlar
Elektron kuchaytirgich deb, kirish signali quvvati (kuchlanish, tok)ni kuchaytiruvchi tashqi elementlar (yarim o‘tkazgichli asboblar, elektron lampalar va boshqalar) yordamida tashqi manba energiyasi hisobiga oshiruvchi qurilmaga aytiladi.

3-rasm Kuchaytirgichning elektr signalini kuchaytirish zanj iriga

ulanish sxemasi
3-rasmda kuchaytirgichning elektr signalini kuchaytirish zanjiriga ulanish sxemasi keltirilgan va bunda: 1-tashqi signal manbai; 2- kuchaytirgich; 3- energiya manbai; 4 – (yuklangan) qarshilik.

Kirish signalining manbai (datchik) vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi har xil amplituda, chastota va shaklli U_kir (tok i_kir) kuchlanishni hosil qiladi. Kuchaytirgich yuklamasi(nagruzka usilitelya)ni – chiziqli passiv ikki qutblik (dvuxpolyusnik) qurilma deb tasavvur etish mumkin. Kuchaytirgichning o‘zini kirish va chiqish qisqich (zajim) juftlari bilan ba’zan unga kiradigan elementlar xarateristikalarining nochiziqligi (nelineynost) tufayli, nochiziq to‘rtqutblik (cheto‘rexpolyusnik) qurilma sifatida tasavvur etish mumkin.

3b-rasmda kuchaytirgichlarning sxemalardagi shartli belgilanishi keltirilgan. Kirish U_kir va chiqish U_chiq kuchlanishlari umumiy chiqishga nisbatan o‘lchanadi. Kuchaytirgichning soddalashtirishgan tasvirida uni faqat kirish va chiqishdan iborat to‘rtburchak tarzida ko‘rsatiladi, bunda ta’minlovchi kuchlanish U_n va umumiy chiqish tushirib qoldiriladi.

Kuchaytirgichning eng ahamiyatli parametri bo‘lib quvvatni kuchaytirish koeffitsienti hisoblanadi va u chiqish signali quvvatini o‘zgarishining kirish signali quvvatining o‘zgarishiga nisbati orqali

aniqlanadi

K_р  ΔP_chiq / ΔP_kir .

Undan tashqari kuchlanish

^Ku ^{ ΔU}chiq ^{/ ΔU}kir

va tok

K_i  ΔI_chiq / ΔI_kir .^{bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti kiritiladi.}