Elektronika asbobsozlik

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Усилите
ль 
входной 
Входной
ослабите
ль 
Фильтр 
верхни
х 
частот 
Синхронный 
детектор 
Накопитель
-ное уст- 
ройство 
Фазовра-
щатель 
Импульс
-ная
плата 
Калибрато
р 

---

35 
III Bob. Asosiy qism (olingan natijalar va ularning tahlili) 
 
3.1. Signalarni sinxron detektorlash usuli yordamida foton 
kristali xususiyatiga ega bo’lgan sun’iy opallarning ko’zga 
ko’rinuvchi sohadagi qaytarish spektrlarini o’lchash
Foton kritali hususiyatiga ega bolgan sun’iy opallarni qaytarish spektrlarini 
ikkinchi bobda keltirilgan signalni sinxron detektorlash usuli yordamida 
ishlaydigan eksperimental qurilma yordamida qaytarish spektrini o’lchash mimkin. 
Bu o’lchanadigan qaytarish spektrlari bizga sun’iy opallarning foton taqiqlangan 
zonasini aniqlashga yordam beradi[26].
O’rganilayotgan namunalarni mikroskopik strukturaviy tahlili shuni 
ko’rsatadiki, namuna yuqori darajada tartiblangan, zich joylashgan, bir xil 
o’lchamdagi SiO
2
sharlaridan tàshkil topgan. 3.1-rasmda
har xil sun’iy opallarning 
har xil kattalashtirishdagi skanlovchi elektron mikroskopda olingan tasviri 
keltirilgan.
3.1.1-rasm. Sun’iy opalning skanlovchi electron mikroskopda olingan tasviri.
Bu mikro rasmlardan sun’iy opallarning ichki tuzilishi 260 nm o’lchamidagi 
nanosharlardan va sharlar orasida 

45-50 nm o’lchamdagi bo’sh g’ovaklardan 
tàshkil topganligini ko’rish mumkin. Bu olingan natijalardan sun’iy opallarning 
strukturaviy tuzilishi uch o’lchamli foton kristaliga misol bo’laolishini ko’rishimiz 

---

36 
mumkin. Yuqorida aytilgandek suniy opallarni tàshkil qilgan sharlar orasidagi 
bo’sh g’ovaklarni nazorat qilgan holda boshqa moddalar bilan to’ldirib foton 
taqiqlangan 
zonasini 
o’zgartirish 
va 
boshqarish 
mumkin, 
jumladan 
yarimo’tkazgichlar sohasida.
Adabiyotlarni o’rganish shuni ko’rsatadiki, qaytarish spektrini o’lchashda 
yoritish sharti va qayd qilish burchagining tanlanish samaradorligi foton 
taqiqlangan zonasini va uning parametrlarini aniqlashda muhim o’rin tutadi.
3.1.2-rasmda sharlarining o’lchami 195 nm (а) 260 nm (b) va 300 nm (с) 
bo’lgan o’rganilayotgan sun’iy opallarning ko’zgu qaytish ya’ni tushish burchagi 
qaytish burchagiga teng bo’lgan holatda yorug’lik to’lqin uzunligining 350 nm dan 
600 
nm 
gacha 
bo’lgan 
sohadagi 
spektrlari 
berilgan.