Elektronika asbobsozlik

400
450
500
550
600
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
И
нт
ен
си
вн
ос
ть
 о
тн
.е
д.
Длина волна, нм
Опал~195 нм
Опал~260 нм
Опал~300 нм
Рис.
3.1.2-rasm. Sun’iy opallarning signallarni sinxron detektorlash usuli 
yordamida qayd qilish orqali olingan qaytarish spektrlari. 
3.1.2-rasmda keltirilgan qaytarish spektridagi maksimumlar opallarning 
davriy strukturasida elektromagnit to’lqinning qaytishi Bregg qonuniga muvofiq va 

---

37 
ularda yorug’likni tarqalish yo’nalishida fotonlar holati uchun foton taqiqlangan 
zonasining mavjudligidan dalolat beradi. Haqiqatdan ham Bregg formulasidan buni 
ko’rishimiz mumkin: 
2dsinθ= k

 
bu erda d – tartibli joylashgan nanoshalar qatlami orasidagi masofa, 

 
– 
tushuvchi va qaytuvchi nurlar orasidagi burchak, k – difraktsiya tartibi (k = 1, 2, 
3…), λ – yorug’lik to’lqinuzunligi. 
Yuqoridagi o’lchangan eksperimental natija va Bregg qonuni formulasidan 
sun’iy opallar sharlarining o’lchami ortishi bilan qaytarish spektrining 
maksimumlari to’lqin uzunligi katta tomonga siljishini ko’rishimiz mumkin.

---

38