Elektron asboblar va mikroelektronika

O`zgaruvchan rezistorlar. Radioeshittirish va televizion apparatlarda ovoz balandligini, tembrni, ravshanlikni, kontrastlikni, qatorlar va kadrlar chastotasini, televizion tasvir o`lchamlarini rostlagich sifatida va boshqa maqsadlarda umumiy ishlarga mo`ljallangan o`zgaruvchan rezistorlardan foydalaniladi. Bundan tashqari bu rezistorlar ishlab chiqarish, tibbiѐt va boshqa maxsus apparatlarda o`taѐtgan tok ѐki olinadigan kuchlanishga bog’liq bo`lgan parametrlarni rostlash uchun xizmat qiladi. Barcha hollarda ular apparatlarni ishlatishda zarur bo`lgan rostlagich elementlar rolini bajarganligi sababli, ulardan foydalanishda qulay bo`lishlik, qarshilikning u ѐki bu qonun (chiziqli, logarifmik, eksponentsial) bo`yicha bir tekis o`zgarishi, ishonchli bo`lishi va tuzatish ishlarida tez almashtiriladigan bo`lishi talab etiladi. Umumiy ishlarga mo`ljallangan rostlovchi o`zgaruvchan rezistorlardan tashqari, ko`plab ishlab chiqarilgan radioapparatlarni sozlash va rostlash uchun moslanuvchi kichik o`lchamli rezistorlar qo`llaniladi. Bu rezistorlar, odatda, radioapparat qobig’ining ichiga o`rnatiladi va induktivlik sozlanib va rostlangandan so`ng rezistorlar o`qlarining holati nitroemal ѐrdamida belgilab (cheklab) qo`yiladi. SHu yo`l bilan mexanik va boshqa ta`sirlar ostida qarshilik o`zgarishining oldi olinadi.


Simli rezistorlar. Simli rezistorlar temperaturaga nisbatan yuqori barqarorlikka va termochidamlilikka ega. Bu rezistorlarning asosiy kamchiligi – qarshiliklari diapazonining cheklanganligi (bir necha yuz kOm largacha) va bahosi nisbatan yuqoriligidir.
Kompozitsion simsiz o`zgaruvchan rezistorlar. Bu rezistorlar o`ziga xos tuzilishga ega. Biroq yakka ѐki qo`shaloq konstruktsiya, uzgichli va ekranli ѐki ularsiz, chiqish uchlari radial ѐki aksial, bikr ѐki egiluvchan, o`qi yakka ѐki qo`shaloq, o`qi qotirib qo`ygichli ѐki qo`ygichsiz kabi qo`shimcha belgilarning xilma – xilligi bu rezistorlarning shakli o`lchamlari va massasiga ko`ra xilma – xil bo`lgan ko`p sondagi turlarining mavjudligiga sabab bo`ldi (1.3–rasm).



1.3–rasm. Umumiy maqsadlarda qo`llaniladigan o`zgaruvchan simsiz rezistorlar.

Kuchsiz va kuchli quvvatlarda ishlashga mo`ljallangan simli o`zgaruvchan rezistorlar REA larni ishlatish va moslashda rostlovchi va sozlovchi elementlar sifatida ishlatiladi.