Elektron asboblar va mikroelektronika

Nominal sochiluvchi quvvat (PNOM). Bu kattalik rezistorning o`z parametrlarini belgilangan chegaralarda saqlangan holda muayyan ishlatish sharoitida uzluksiz elektr yuklamada uzoq vaqt sochib turishi mumkin bo`lgan maksimal quvvatni bildiradi.
PNOM (Vt) qiymatlari 0,01; 0,025; 0,05; 0,125; 0,25; 0,5; 1; 2; 5; 8; 10; 16; 25; 50; 75; 100; 160; 250; 500 qatoridan tanlanadi. Odatda, nominal sochilish quvvati qancha katta bo`lsa, rezistorlar o`lchami ham shuncha katta bo`ladi.
CHegaraviy ish kuchlanishi (UCHEG). Rezistorning chiqish simlariga qo`yilgan elektr parametrlarini buzmaydigan maksimal yo`l qo`yilgan kuchlanish chegaraviy ish kuchlanishi deyiladi. Bu kattalik, odatda, normal ish sharoiti uchun berilgan bo`lib, rezistor uzunligi, spiralsimon kesim qadami, atrof – muhit temperaturasi va bosimiga bog’liq. Temperatura qanchalik yuqori va atmosfera bosimi qanchalik past bo`lsa, rezistorning issiqdan ѐki elektrdan buzilish va ishdan chiqish ehtimoli shuncha kata bo`ladi.
Qarshilikning temperatura koeffitsienti (QTK). Bu parametr rezistor qarshiligining atrof – muhit temperaturasi 1<sup>0</sup>C ga o`zgargandagi nisbiy o`zgarishini ko`rsatadi va 1/⁰C larda ifodalanadi:
QTK= ΔR /(R o t)
bu erda: ΔR – rezistor qarshiligi (Om) ning (⁰S) temperatura diapazonida absolyut o`zgarishi; R0 – rezistorning normal temperaturadagi qarshiligi (Om); t – rezistorning chegaraviy ishlatish temperaturasi (0C).
SHovqinlar. Rezistorlarga o`zgarmas ѐki o`zgaruvchan kuchlanish berilganda ularda shovqin paydo bo`ladi. Bu shovqin rezistor kuchlanishining o`zgarmas holatiga qo`shiluvchi o`zgaruvchan tashkil etuvchidan iborat. Natijada signalning o`tishiga halaqit beradi. Radio qabul qilgichlarning kirish zanjirlarida ishlatiladigan rezistorlar shovqinlari, ayniqsa, zararlidir. CHunki ular qabul qilinaѐtgan foydali signal bilan birgalikda kuchaytiriladi.
Rezistorlarning xususiy shovqini ikki xil: issiqlik va tok shovqini bo`ladi. Issiqlik shovqinlari elektronlarning, tok o`tkazuvchi qatlamda tartibsiz harakati (―Broun harakati‖) ta`sirida paydo bo`ladi. Bu hol rezistorlar qarshiligining tasodifiy mikroo`zgarishlariga olib keladi, natijada, rezistorda kuchlanishning o`zgaruvchan pul’satsiyasi paydo bo`ladi.
Temperatura ko`tarilishi bilan issiqlik shovqinlari ortadi. Issiqlik shovqinlari barcha turdagi rezistorlarga xos bo`lsada, tok shovqinlariga nisbatan kamroq ta`sirga ega. SHuning uchun ular tok shovqinlari bo`lmagan simli rezistorlarda muhim rol’ o`ynaydi. Issiqlik shovqinlarining elektr harakatlantiruvchi kuchi (mkV) fuyidagi ifoda bilan aniqlanadi:


E i sh =√(4kTRΔf)

bu erda k – Bol’tsman doimiysi, 1,38·10-23 J/grad. ga teng; T – temperatura (0K); R – qarshilik (Om); Δf – qo`llanaѐtgan rezistorning chastotalar polosasi.

Tok shovqinlari uglerodli, metall qoplangan va kompozitsion rezistorlarda paydo bo`ladi. Tok shovqinlari darajasi (mkV/V) tasodifiy tashkil etuvchi Ei.sh. qiymatining rezistorga qo`yilgan o`zgarmas U kuchlanishga nisbati bilan belgilanadi: D E U i sh / . .
Kompozitsion rezistorlar eng shovqinli xisoblanadi, shu sababli ular qabul qilish qurilmalarining kirish zanjirlarida kam ishlatiladi.