Elektromagnetizm K. P. Abduraxmanov, V. S. Xamidov

Umumiy toroidal o‘zakka o‘ralgan ikkita g‘altakning o‘zaro induktivligi

Tokni xosil qiluvchi magnit induksiyasi
Ikkinchi g‘altakning bitta o‘ramidan o‘tuvchi magnit oqimi
 
N2 o‘ramlardan o‘tuvchi to‘la magnit oqimi (oqim tutilishi)


 
ψ oqim I 1 tokni xosil qiladi, shu sababli,
 

Transformator

Transformator – bu keng diapazonda o‘zgaruvchan kuchlanishni (tokni) kuchaytiruvchi yoki pasaytiruvchi qurilmadir.

Birlamchi o‘ram
Ikkilamchi o‘ram
Ikkilamchi o‘ram
Birlamchi tok
Birlamchi kuchlanish
Magnit oqimi
Ikkilamchi o‘ram
Transformator asosi

Transformatorning ishlash prinsipi

Transformatorning ishlash prinsipi o‘zaro induksiya xodisasiga asoslangan. I1 o‘zgaruvchan tok birlamchi o‘ramda o‘zgaruvchan magnit maydoni xosil qiladi. Bu esa, ikkilamchi o‘ramda

o‘zaro induksiya EYuKni xosil etadi.

Transformatorning ikkilamchi o‘ramida birlamchi o‘ramiga nisbatan EYuK necha marta katta yoki kichikligini ko‘rsatadigan koeffisient o‘zgartirish koeffisienti deb ataladi.
K > 1 da – kuchaytiruvchi transformator.
K < 1 da – pasaytiruvchi
transformator.
Ideal transformator uchun

Magnit maydon energiyasi

Magnit maydon energiyasi shu maydonni xosil qiluvchi tokning bajargan ishiga tengdir.

Tok oqayotgan kontur bilan bog‘langan magnit oqimi

Tok kuchi o‘zgargandagi magnit oqimining o‘zgarishi

Magnit oqimi o‘zgargandagi bajarilgan ish

Ф magnit oqimini xosil

qilishdagi bajarilgan

to‘la ish

Kontur bilan bog‘langan magnit maydon energiyasi