Elektrolizyor va uning tarkibiy qismlari va

퐵푒푟푑푖푚푢푟푎푑표푣 푆ℎ푒푟푚푢ℎ푎푚푚푎푑 푲풊풎풚풐 + 998994776009
푬풍풆풌풕풓풐풍풊풛
Elektrolit eritmasi yoki suyuqlanmasidan o‘zgarmas elektr toki o‘tkazilganda elektrodlarda
boradigan oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari 푬풍풆풌풕풓풐풍풊풛 deb ataladi
“푬풍풆풌풕풓풐풍풊풛” so’zi – elektr toki ta’sirida parchalash ma’nosini anglatadi.
퐸푙푒푘푡푟표푙푖푧 표`푡푘푎푧푖푙푎푑푖ꢀ푎푛 푗푖푥표푧 푬풍풆풌풕풓풐풍풊풕풊풌 풗풂풏풏풂 푦표푘푖
푬풍풆풌풕풓풐풍풊풛풚풐풓 푑푒푏 푎푡푎푙푎푑푖
Elektrolizyor va uning tarkibiy qismlari va vazifalari bilan tanishamiz
Elektroliz qismari Bajaradigan vazifasi
Manfiy qutub, Katodga tomon musbat zariyadli
Katod (−) kationlar xarakatlanadi, Katodda elektronlar juda
Elektrodlar ko`p yoki ortiqcha
Musbat qutub, Anodga tomon manfiy zariyadli
Anod (+) anionlar xarakatlanadi, Anodda elektronlar juda
kam yoki taqchil Kationlar 퐾+ 퐾+, 푁푎+, 퐶푎²⁺, 푀ꢀ²⁺, 퐴푙³⁺
Musbat zaryadli ionlar
Anionlar 퐴− 퐶푙−, 퐵푟−, 푆²⁻, 푁³⁻, 푃푂₄³⁻
Manfiy zaryadli ionlar
Elektrolitik vanna Elektrolitik vannaga elektroliz qilinadigan modda(suyuqlanma, ertma)
solinadi.
Diafragma yoki Ushbu qism Ionlarning bir tamonlama harakatlanishini
membrana taminlaydi.(Molekulalarni bir joyga to`planib qolishini oldini oladi)
1


퐵푒푟푑푖푚푢푟푎푑표푣 푆ℎ푒푟푚푢ℎ푎푚푚푎푑 푲풊풎풚풐 + 998994776009
Elektroliz jarayonining amalga oshirilish jarayoni bilan tanishib olsak
Elektroliz qismlari(elektrod)da va elektrolitda kechadigan jarayonlar
Elektrodlar (qismlar) Ionlar(elektrolit ionlari)
Katod Anod Kation Anion
Manfiy qutubli Musbat qutubli Musbat zaryadli Manfiy zaryadli
ionlar ionlar
Elektronlar kam Elekton bergan yoki Elektron olgan yoki Elektronlar ko`p taqchil oz elektronli ko`p elektronli
zarrachalar zarrachalar
Musbat zaryadli Manfiy zaryadli Kationlar musbat Anionlar manfiy
ionlarni o`ziga ionlarni o`ziga zaryadli ionlar bo`lib zaryadli ionlar bo`lib
tortadi tortadi katodga tortiladi anodga tortiladi
Kationga elektron Aniondan elektron Kationlar katoddan Anionlar anodga
beradi va kationga qabul qilib oladi elektronlar olib elektronlar berib
nisbatan Va anionga nisbatan qaytariladi va oksidlanadi va
qaytaruvchi hossaga oksidlovchi xossaga katodga nisbatan anodga nisbatan
ega bo`ladi. ega bo`ladi. oksidlovchi bo`ladi qaytaruvchi bo`ladi
Oksidlanish jarayoni Qaytarilish jarayoni Qaytariladi Oksidlanadi
sodir bo`ladi sodir bo`ladi
2


퐵푒푟푑푖푚푢푟푎푑표푣 푆ℎ푒푟푚푢ℎ푎푚푚푎푑 푲풊풎풚풐 + 998994776009
Elektrolit tabiati va tarkibiga ko`ra Elektroliz asosan ikki turda olib boriladi
Suyuqlanma elektrolitlarning elektrolizi Eritma holidagi elektrolitlarning elektrolizi

Suyuqlanma yoki Suvli ertma elektrolizi deyilganda shuni tushunishimiz kerakki Ertima nimayu Suyuqlanma nima shuni yaxshilab bir biridan ajratib olishimiz kerak bo`ladi ularni. Eritma bu ikki yoki undan ortiq komponentdan iborat bo`lgan gomogen yani bir jinsli aralashmalarga aytiladi. Syuqlanma esa bitta komponentdan iborat bo`lgan modda xisoblanadi. Aytaylik 푁푎퐶푙 suyuqlanmasi bu natriy xloridni 700 gradusda qizdirsak kristall xolatdan suyuq xolatga o`tadi va bu Natriy xlorid suyuqlanmasi deyiladi.

Suyuqlanma yoki Suvli ertma elektrolizi deyilganda shuni tushunishimiz kerakki Ertima nimayu Suyuqlanma nima shuni yaxshilab bir biridan ajratib olishimiz kerak bo`ladi ularni. Syuqlanma bu bitta komponentdan iborat bo`lgan modda xisoblanadi. Eritma esa ikki yoki undan ortiq komponentdan iborat bo`lgan gomogen yani ikki yoki undan ko`p bo`lgan aralashmalarga aytiladi. Aytaylik 푁푎퐶푙 ni suvga solganimizda tezlikda erib keta boshlaydi, buning sababi 푁푎퐶푙 inonlarga(푁푎+푣푎 퐶푙−)ajralishidir. Natriy xloridning manashu suvdagi eritmasi suvli ertma deyiladi.

Elektroliz jarayonidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini yozish tartibi
1.elektrolitning ionlarga ajratgan holda yozish 푁푎+ + 퐶푙− + 퐻₂푂
2. Katoddagi jarayon 2퐻₂푂 + 2푒 → 퐻₂ ↑ +2푂퐻−
3. Anoddagi Jarayon 2퐶푙− − 2푒 → 퐶푙₂⁰ ↑
4. Umumiy molekulyar tenglama hosil qilamiz 푁푎퐶푙 + 퐻
₂푂 → 푁푎푂퐻 + 퐶푙₂ ↑ +퐻₂
푒푙푒푘푡푟표푙푖푧
Suvli eritmalarning elektrolizi