Elektrolitik dissotsilanish

HJnd


^K yoki
Jnd K HJnd H⁺

K- indikatorning dissotsilanish doimiysi.

Demak, kuchsiz kislota tarzidagi indikator ionlari kontsentratsiyasining indikator molekulalari kontsentratsiyasiga nisbati vodorod ionlari kontsentratsiyasiga teskari proportsionaldir. Agar ana shunday indikator eritmasiga kislota qo’shib vodrod ionlari kontsentratsiyasi oshirilsa, [Jnd^-]-ionlar kontsentratsiyasi kamayib, [HJnd^-] molekulalarning kontsentratsiyasi oshadi. Bu holda eritma HJnd molekulalar rangini ko’rsatadi. Ishqor qo’shilganda, aksincha, eritma Ind^- - ionlar rangiga o’tadi.

Tuzlarning gidrolizi.

Neytral, nordon va asosli tuzlarning nomlari ularning eritmalaridagi holatlariga hamma vaqt to’g’ri kelavermaydi. Ko’pincha neytral tuzlarning suvdagi eritmalari kislotali yoki ishqoriy reaktsiyalar namoyon qiladi. Buning sababi tuzlarning gidrolizga uchrashidir.

Eritmadagi tuz ionlarning suvning H⁺ va OH^- ionlari bilan o’zaro ta’siri natijasida muxitning pH ning o’zgartirishi tuzlarning gidrolizi deyiladi.

Gidroliz tuzni hosil qilgan kislota va asoslarning kuchiga qarab turlicha borishi mumkin. Agar tuz kuchli kislota va kuchli asosdan hosil bo’lgan bo’lsa, bunday tuz gidrolizlanmaydi masalan, kuchli asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan NaCl gidrolizga uchramaydi:
Na⁺ + Cl^- +H⁺ + OH^- ↔ Na⁺+OH^-+H⁺+Cl^-
Demak, NaCl ionlari suv ionlari bilan ta’sirlanib kuchli asos NaOH va kuchli kislota HCl ni hosil qiladi. Gidroliz reaktsiya tenglamasining chap tomonidagi ionlar tenglamaning o’ng tomonidagi ionlar soniga teng.
Kuchsiz kislota va kuchsiz asos, kuchli asos va kuchsiz kislota yoki kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan hosil bo’lgan tuzlargina gidrolizga uchraydi.

1. 
   Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuz gidrolizlanganda eritma ishqoriy muhitni ko’rsatadi:
   

CH₃COONa+H₂O↔CH₃COOH+Na⁺+OH^-
Ionli tenglamasi: CH₃COO^- +Na⁺ + H⁺ +OH^-↔CH₃COOH+Na⁺+OH^- Qisqartirilgan holda: CH₃COO⁺+H⁺+OH^-↔CH₃COOH+OH^-
Na₂CO₃ kabi tuzlar (ikki negizli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar) ikki bosqich bilan gidrolizlanadi:

1. 
   bosqich: Na₂CO₃ +H₂O↔ NaHCO₃ + NaOH CO^2-₃+H⁺+OH↔HCO₃^- + OH^-
   
2. 
   bosqich: HCO ^-+H^-+OH^- ↔H CO +OH^-
   

3 2 3
Asosan I nchi bosqichdagi gidroliz tez boradi, II nchi bosqichdagisi esa, juda kuchsiz sodir bo’ladi. Ikkala ko’rilgan misolda ham gidroliz natijasida eritmada ortiqcha OH^- - ionlar hosil bo’ladi, shuning uchun eritma ishqoriy muhitga ega bo’ladi.

2. 
   Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizlanganda eritmada kislotali muhit bo’ladi:
   

NH₄Cl+H₂O↔NH₄OH+HCl
yoki NH₄⁺+H⁺+OH^-↔NH₄OH+H⁺
ZnCl₂ ning gidrolizi ikki bosqichda o’tadi:
I-bosqich: ZnCl₂+H₂O↔Zn(OH)Cl+HCl yoki Zn²⁺+H⁺+OH^- ↔ZnOH⁺+H⁺
II-bosqich: ZnOH⁺+H⁺+OH^-↔Zn(OH)₂+H⁺
Bu reaktsiyada ham asosan I- ichi bosqich tez boradi, II bosqich esa juda kam sodir bo’ladi.

3.