Elektrolitik dissotsilanish

α
bundan
^К α
ga ega bo’lamiz.

Kuchsiz elektrolitlarning dissotsilanish darajasi dissotsilanish konstantasi kvadrat ildiziga to’g’ri proportsionaldir.

Modda eritilgan erituvchi hajmining kvadrat ildizi ostidagi
qiymatlarga proportsionaldir, ya’ni eritma suyultirilgan sari uning dissotsiyalanish darajasi ortadi.

Bosqichli dissotsilanish

Normal tuzlardan tashqari, molekulasida ko’p valentli anion yoki ko’p valentli kationi bor elektrolitlar ham bosqichli dissotsilanadi. Masalan:

H₂SO₃↔HSO
-_+H+

3
HSO^-₃↔ H⁺+ SO₃^2-
Dissotsiyalanishning har bir bosqichini o’ziga xos muvozanat konstantasi mavjud:

1
_К Н НSO₃
1,7 10
K >>K

H ₂ SO₃

1 2
Н SO ²

2
_К 3
HSO₃
6,2
10 ⁸

Asos: Ca(OH)₂↔СaOH⁺+OH^- (I bosqich) СaOH⁺↔Ca²⁺+ OH^- (II bosqich)

Nordon tuzlar ham bosqichli dissotsilanadi; masalan NaHSO₃↔Na⁺+HSO^-₃ (I- bosqich)
HSO^-₃ ↔ H⁺+ SO^2-₃ (II- bosqich)

Ionlarning aktivligi haqida tushuncha

Ko’pchilik kislota va asoslar suvda to’liq dissotsilanmaydi: HA↔H⁺+A^- Bu kislotaning kontsentratsiyalari bilan ifodalangan dissotsilanish konstantasi

^К shaklida yoziladi. Bu formuladan eritma kontsentratsiyasi
0,01 mol/l dan kam bo’lgandagina foydalanish mumkin, chunki eritmadagi ionlarning o’zaro ta’sir kuchi juda kamayib ketadi. Eritmaning kontsentratsiyasi kattaroq bo’lganda, eritmadagi ionlar o’zaro ta’sirlanib, ionlarning kontsentratsiyasi xaqiqiy kontsentratsiyasidan kamroq bo’lib tuyiladi. Shuning uchun bunday elektrolitlar uchun ionlanish konstantasini yozadigan bo’lsak, kontsentratsiyalar yoniga aktivliklar qo’yishi kerak.
^К ; a- ionning aktivligi
a=f∙C, f-aktivlik koeffitsienti.
Juda suyultirilgan eritmalarda ionlarning aktivlik koeffitsenti f=1 bo’ladi, u holda a=c ga teng bo’ladi. Eritmaning kontsentratsiyasi yuqori bo’lganda f <1 bo’ladi.
Debay – Xyukkel taklifiga binoan f ni quyidagi fo’rmula bilan hisoblab topiladi:
ℓgf=-0,509∙Z₁∙Z₂
Bu erda Z₁ – kation zaryadi, Z₂ – anion zaryadi, μ- eritmaning ion kuchi.
μ-ni quyidagi formula yordamida hisoblab topiladi:
μ=1/2(C Z ²+C ∙Z ²)
1 1 2 2
Misol: MgBr₂ eritmasining kontsentratsiyasi 0,001 m bo’lgandagi eritmaning ion kuchini hisoblang. MgCl₂ kuchli elektrolit va elektrolit eritmasi kuchli suyultirilgan. Shuning uchun MgCl₂ ning hammasi ionga ajralgan deb nazarda tutsak, unda eritmada Mg²⁺ ning kontsentratsiyasi 0,001, 2Br^- ning esa 0,002 bo’ladi. U holda

μ ¹ 0,001 2²
2
0,002 1²
0,003


bo’ladi.

Elektrolitlar eritmalarida boradigan reaktsiyalar.

Elektrolitlar eritmalarida sodir bo’ladigan reaktsiyalarda ionlar ishtirok etadi. Ionlar orasida boradigan reaktsiyalarning tenglamalarini yozishda kuchli elektrolitlarni, ionlarga ajralgan holda yozilib, yomon dissotsilanadigan moddalar, cho’kma va gazlarni molekulyar shaklida ifodalanadi. Elektrolit eritmalarida boradigan barcha reaktsiyalarni 5 guruxga bo’lish mumkin