Elektrodinamikadan 7-amaliy dars. Mavzu: Tezliklarni almashtirishga doir masalalar yechish. Reja

Elektrodinamikadan 7-amaliy dars.


Mavzu: Tezliklarni almashtirishga doir masalalar yechish.
Reja:

1. 
   Mavzu bo’yicha masalalar yechishga yo’llanma.
   

2. Mavzu bo’yicha masalalar.
3. Uyga vazifa.
Adabiyotlar:

1. Abdumalikov A.A. Elektrodinamika, T.: 2011, 39-40 - bet.

2. Ўқув-методик мажмуа. Электродинамика, 2019, 93-bet.
3. Иродов И.Е. Задачи по общей физике, М.: 1988, с.72.

1. 
   Mavzu bo’yicha masalalar yechishga yo’llanma
   

Tezliklarni almashtirishga doir masalalar yechishda har ikkala sistemalarda harakatdagi jismlarning tezliklarini bir sistemadan ikkinchisiga almashtirishni yaxshi o’zlashtirgan bo’lishingiz kerak. Ular quyidagi ifodalardir:

1. 
   K^´ K
   

v_x = _y = , v_z = .

2. 
   K K^´
   

= = , = .

Ko’pincha masalalarda uchala yo’nalishdagi tezliklar emas, asosan x yo’nalishdagi tezlikni topish bilan kifoyalaniladi, ya’ni 1. dagi birinchi ifoda yoki 2. dagi birinchi ifodadan foydalanish yetarli bo’ladi.

2. Mavzu bo’yicha masalalar.

1. 
   Agar zarraning bir inersial sanoq sistemasiga nisbatan tezligi 0,5c, boshqa bir sanoq sistemasiga nisbatan tezligi esa 0,3c bo’lsa, bu sanoq sistemalarining bir-biriga nisbatan tezligi qanday(c–yorug’likning vakuumdagi tezligi)? (j.: 7 m/s).
   
2. 
   Harakatdagi sistemaning tinch turgan sistemaga nisbatan tezligi 2/3c. Zarraning harakatdagi sistemada tezligi 2/3c bo’lsa, zarraning tinch turgan sistemadagi tezligini aniqlang.(j.: 12/13c).
   
3. 
   Qandaydir K ISS da A zarra tinch turibdi, B zarra esa A zarradan v = 0,2c tezlik bilan uzoqlashmoqda. Boshqa bir K₁ ISS K ISS ga nisbatan qanday v₀ tezlik bilan harakatlanganda, har ikkala zarra K₁ ISS dan son jihatidan teng, ishora jihatidan qarama-qarshi yo’nalishda harakatlanadi? (j.: 3 m/s ).
   
4. 
   Qanday shart bajarilganda tezliklarni almashtirish formulasi tezliklarni klassik qo’shish formulasiga o’tadi?
   

3. Uyga vazifa.

1.Elektronlar rentgen trubkasi anodiga 1,2 km/s tezlik bilan yetib bormoqda. Anod kuchlanishining qiymatini aniqlang. Elektron massasi 9,1 1,6

2.Agar harakatdagi sistemaning tinch turgan sistemaga nisbatan tezligi v₀ = 0,2c, zarraning harakatdagi sistemaga nisbatan tezligi v₁ = 0,8c bo’lsa, tezliklarni qo’shishning nisbiylik nazariyasidagi formulasini Galileyning tezliklarni qo’shishning klassik formulasiga almashtirib, tezliklarni hisoblagandagi nisbiy xatolikning qancha bo’lishini foizlarda hisoblang. (j.: 16 %).