Elektroakustika

 
 
(2.5) 
bunda X
m
- zarrachalarning maksimal siljish amplitudasi. 
Texnik hisoblarda tebranma tezlik, bosim singari effektiv 
qiymatlarda o‘lchanadi. 
Tovush quvvati
- bu tovush to‘lqini, birlik vaqtda butun to‘lqin 
fronti yuzasi orqali tarqalishi yo‘nalish bo‘yicha ko‘chirayotgan 
energiya. Tovush quvvati o‘zining fizik xususiyatlariga ko‘ra mexanik 
quvvatdir. 
Ma’lumki, quvvat birlik vaqtda bajarilgan ish. 
Elektroakustikada bajarilgan ish deb, muhit tomonidan nurlatgich-ga 
ta’sir etayotgan kuchga qarshi bajarilgan ishga aytiladi. 
Вт
,
pSV
FV
dt
Fdx
dt
dA
P




(2.6) 
bunda R - tovush quvvati; A - ish; F- muhit tomonidan nurlatgichga 
ga’sir etayotgan kuch; x - nurlatgichning siljishi; r - tovush bosimi, 
Jadallik yoki tovush kuchi
- to‘lqin frontining birlik yuzasidan 
birlik vaqtda o‘tayotgan tovush energiyasi oqimi. 
pV
S
pSV
S
P
I



, Vt/m
2
(2.7) 
bunda I -tovush kuchi; S -to‘lqin fronti yuzasi. 
Tovush energiyasining zichligi
- birlik hajmga to‘g‘ri keladigan 
o‘rtacha tovush energiyasi. U ε, bilan belgilanadi, o‘lchov birligi 
[Dj/m
3
]. 
c
I


yoki 
c
I


(2.8) 
bunda S - tovush tezligi. 
Harakat tenglamasi
. Tovush maydoni ikkita parametr: tovush 
bosimi r va tebranma tezlik V bilan tavsiflanadi. Bular o‘zaro qanday 
bog‘langanli-gini ko‘rib chiqamiz. Buning uchun dS maydonchalar bilan 
chegaralagan elementar havo qatlamini ajratamiz. Qatlam qalinligini dx 
deb belgilaymiz. 
Faraz qilaylik, ajratilgan qatlamga chap tomondan r bosim, o‘ng 
tomondan esa r+dp ta’sir etsin. Mos holda qatlam tomonlariga ta’sir 
etayotgan kuchlar: F
1
=pdS; F
2
=(p+dp)dS teng bo‘ladi. 
Qatlamga tezlik beruvchi natijaviy kuch kuchlar ayrmasiga teng; 

---

46 
dF = F
2 
- F
1 
= dpds
(2.9) 
 
Inersiya qonuniga asosan bu kuch teskari ishorali inersiya kuchiga 
teng; 
F
in 
= - ma
, 
bunda 
dt
dV
a

tezlanish; 
dSdx
m


qatlam massasi; 
r-havo muhitining zichligi. 
dF = F
in
 
yoki 
dSdx
dt
dV
dpdS


(2.10)
dS ga qisqartirganimizdan so‘ng: 
dt
dV
dx
dp



(2.11) 
Shunday qilib, teskari ishora bilan olingan bosim gradienti muhit 
zichligi va tezlanish ko‘paytmasiga teng. Bu tenglama