Elektroakustika

6.9. Kondensatorli radiokarnaylar 
 
Kondensatorli radiokarnaylar elektrostatik o‘zgartirgich dvigatel 
turiga kiradi. 6.34-rasmda shunday radiokarnayning konstruksiyasi va 
ulanish sxemasi ko‘rsatilgan. Uning ishlash prinsipi quyidagicha: qirrali 
metall yarim silindr 1 uzun metall planka va vint gayka 3 yordamida 
metall bilan qoplangan yupqa polimer 2 biriktirilgan. 

---

185 
6.34- rasm. Kondensatorli radiokarnayning konstruksiyasi (a) va 
uning elektr zanjirga ulanish sxemasi (b) 
Agar, metall folga qo‘llanilsa, uning ichki tomoni dielektrik bilan 
qoplanadi. 
Yarim silindr va metall qoplangan polimer kondensatorning 
elektrodlari bo‘lib, unga polyarizatsiyalovchi (qutblovchi) U
0
kuchlanish 
ulansa, elektrodlarni tortuvchi elektrostatik kuch paydo bo‘ladi. 
Agarda kondensatorga qo‘shimcha o‘zgaruvchan U
≈ 
- kuchlanish 
berilsa, elektrodlarni tortuvchi elektrostatik kuch paydo bo‘ladi. Agar 
kondensatorga qo‘shimcha o‘zgaruvchan U
≈ 
kuchlanish berilsa, yig‘indi 
elektrostatik kuch U
0 
va U
≈ 
kuchlanishlar ishorasiga mos holda 
o‘zgaradi. Natijada plyonkaning tebranish amplitudasi ham shunga mos 
o‘zgaradi.
Kondensatorli radiokarnaylar 5÷7 kGs dan to 20 kGs gacha bo‘lgan 
chastota diapazonida samarali ishlaydi. Chastota tavsifining notekisligi 3 
dB. Kichik membrana o‘tish tavsifini yaxshi ta’minlaydi. Kondensatorli 
radiokarnaylarda burama tok va magnit gisterezisiga yo‘qolishlar yo‘q.
Kamchiligi: past chastotalarni samarali nurlatmaydi va alohida 
ta’minot manbai zarur. 

---

186 
6.10. Akustik tizimlar 
 
Oldingi
 
bo‘limlarda radiokarnaylarga nisbatan bir - biriga qarama - 
qarshi talablar qo‘yilgan edi. Past chastotalarni samarali eshittirish 
uchun katta yuzaga ega bo‘lgan porshen zarur, yuqori chastotalarni 
samarali eshittirish uchun esa, kichik porshen zarur. Bu masalaning 
yechimi eshittirish chastota diapazonini bir necha polosalarga bo‘lishdir. 
Har bir polosa alohida kallakda eshittiriladi. Kallaklar konstruktiv 
akustik agregatlarga biriktiriladi va ular