Elektr toki sHikasTlasHiDan

ustasi Otajanov Bekchon 30.01 2021
Reja

1) Texnik - iqtisodiy xisobini maqsadi

2) Qishloq xo`jaligi iste`molchilari

3) Yillik ekspluatatsion sarflar,

4-Mavzu: Suv xo`jaligi sistemasi obyektlarida qo`llanuvchi elektr jihozlariga qo`yiladigan asosiy talablar
Qishloq xo`jaligini elektr ta`minotini o`ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat: iste`molchilarni katta maydonda joylashganligini, taqsimlaydigan yuklaialarni kamligi va ularni liniya bo`yi bo`yicha kam ulanish bir kvadrat kilometr maydonga keltirilgan energiyani quvvatini kamligi va boshqalari. Shuninig uchun sanoat yoki shaxarlar elektr ta`minotga sarf qilingan mablag`larga qaraganda qishloq xo`jaligini elektr ta`minoti uchun sarf qilingan mablag`lar ko`proq bo`ladi va uzatilgan energiyani narxi xam ortiqcha bo`ladi.

Texnik - iqtisodiy xisobini maqsadi xam shundan iborat bo`ladi, bir nechta variantlarni ichidan eng texnikaviy jixozlangan xamda eng kam mablag` sarf qilinadigan variantini tanlash.

Solishtirilayotgan variantlarni baholash asosan ikkita iqtisodiy ko`rsatmalar asosida olib boriladi: elektrota`minot sistemalarni qurishiga sarf qilingan mablag` orqali va yillik ekspluatatsion xarajatlar orqali.

Dastlabki sarf qilingan xarajatlar «K» aniqlash uchun spetsifikatsiya tuzib chiqiladi.

Bu spetsifikatsiyada qurilayotgan elektr tarmoqni uzilishidan kelib chiqqan xolda nechta tayanch stolbalar kerak bo`ladi, shu stolbalarga nechta izolyator, zajimlar, qancha sim kerakligini aniqlab chiqiladi.

Tsenniklar orqali har birini narxlarini aniqlanadi va montaj narxlarini qo`yib chiqiladi. Shularni yig`indisi elektr tarmoqni qurish uchun dastlabki sarf qilingan mablag`ni (Kl) beradi.

Qishloq xo`jalik elektr ta`minot sistemasi uchun dastlabki qurilish uchun sarf qilingan mablag`.



Bu yerda – elektr tarmoqlarni qurish uchun sarf qilingan mablag`larni yigindisi.

– qurilayotgan podstantsiyalarga sarf qilingan mablag`larni yig`indisi.

– Energosistemaga ulanayottgan joydagi 35 – 110 kV ochiq yacheykani qurilish narxi.

• 
  – Energosistemadagi elektr stantsiyalarni quvvatini oshishiga va qishloq xo`jalik elektr tarmoqlardagi elektr energiyani isrofi bilan bog`langan qo`shimcha sarf qilinadigan mablag`.
  

Qishloq xo`jaligi iste`molchilarni maksimal quvvatdan foydalanish vaqti, energosistemani maksimal quvvatdan foydalanish vaqtiga to`g`ri kelib qolgan xolda KD inobatga olinadi. Ularni aniqlashda xisoblangan quvvatlardan tashqari, energosistemadagi har bir qismlaridan kelib chiqadigan quvvatlarni isrofini inobatga olish kerak. Bu isroflar quyidagi formula asosda topiladi.



bu erda – elektr tarmoqda isrof qilingan quvvat, kVt,

– podstantsiyada o`rnatilgan transformatordagi isrof qilingan quvvat kVt.

Elektr tarmoqlarda isrof qilingan quvvat quyidagi formula asosida topiladi.



Transformatordagi quvvatni isrofi



Qo`shimcha sarflar KD quyidagiday topiladi



bu erda – iste`molchilarni maksimal quvvati, sistemani maksimal quvvatiga bir vaqtda qo`shiladigan.

• 
  – raqamli koeffitsient, bu koeffitsient har bir davlatda har xil bo`ladi, ya`ni elektr stantsiyalarni qurilishiga sarf qilingan mablag`dan kelib chiqadi, bu koeffitsientni energetika vazirligi belgilaydi.
  

Yillik ekspluatatsion sarflar, quyidagilardan kelib chiqadi : a) Elektr tarmoqlarda va transformatorlarda isrof qilingan energiyani narxidan ;

B) Elektr uskunalarni amortizatsiya uchun ajratilgan yillik mablag`lar :

V) Kundalik ta`mirlash va ishchilarni maoshiga ajratiladigan yillik mablag`lar.

Shularni inobatga olgan xolda ekspluatatsion sarflar



bu erda – elektr tarmoqqa sarf qilingan mablag`.

• 
  va – Shu liniyani amortizatsiyasiga va kundalik ta`mirlash uchun ajratiladigan mablag` % xisobida.
  

– Podstantsiyani qurish uchun sarflangan mablag`.

– Podstantsiyani amortizatsiyaga va kundalik ta`mirlashiga ajratilgan mablag` % xisobida.

– davlat energosistemasiga 35-110 kV liniyalarni ulanadigan joyda o`rnatiladigan ochiq yacheykani qurilishiga sarf qilingan mablag`.

yacheykani amortizatsiya va kundalik ta`mirlash uchun ajratiladigan

mablag` % xisobida.

v - shu energosistemadagi 1 kVt soat elektr energiyani narxi.

- elektr tarmoqlardagi elektr energiyani yig`indi isrofi,



bu formula – liniyadagi maksimal tok,

r – liniyani aktiv qarshiligi.

τ – isrofga yo`l qo`yiladigan vaqt, bu vaqt grafikdan olinadi.

- transformatorlarda isrof qilingan energiyani yig`indisi, ya`ni

*8760 ] (271)

- transformatorni qisqa tutashuv va salt xolatda ishlash vaqtidagi nominal isroflarini quvvatlari bular katalogdan olinadi.

– podstantsiyani uz ixtiyozi uchun sarf qilingan energiyani quvvati.

SZ – podstantsiyani foydalanishda qatnashadigan ishchilarni moyishiga sarf qilinadigan mablag`. Bu sarf qilingan mablag` minimal oyilikni shartli ishchilar soniga kupatmasidan kelib chiqadi.

(272)

N - har bir liniya va podstantsiyaga ularni kuchlanishi va transformatorlarni sonidan kelib chiqqan xolda katalogdan olinadi. Shundan keyin umumiy sarf qilingan mablag` topiladi.



bu erda (1/Tn) = R – mablag`dan samarali foydalanish koeffitsienti.

–Davlat tomonidan o`rnatilgan normativ yil. (Sarf qilingan mablag`ni qoplash yili O`zbekiston uchun 6 yil qabul qilingan) .

–Umumiy sarflar (konkret bir variant uchun) dastlabki sarf qilingan mablag` va yillik foydalanish sarflar kelib chiqadi.



Umumiy sarflari yil davomida iste`molchilarga uzatilgan energiya bo`linmasidan 1 kVt soat energiyani narxi kelib chiqadi, ya`ni :

“Suv ho’jaligi obyektlaring elektr qurilmalariga texnik hizmat ko’rsatish va ularni tamirlash ’’ O’quv amaliyoti fanidan ishlab chiqarish ta’lim ustasi Otajanov Bekchon 6.02.2021yil.

Reja

1) Ta’mirlash sikli 2) Tarmoq grafigi bajariluvchi ishlar

3) . Ta’mirlash ishlarining ketma-ket bajarilishi