Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Мойли ўчиргичлар

1.8.18. Кучланишнинг барча классларидаги мойли ўчиргичлар Қоидаларнинг мазкур бандида келтирилган ҳажмда синовдан ўтказиладилар.

1. Изоляция қаршилигини ўлчаш:
а) органик материаллардан тайёрланган қўзғалувчан ва йўналтирувчи қисмларини. Кучланиши 2,5 кВ бўлган мегаомметр билан амалга оширилади.
Изоляция қаршилиги қуйида келтирилган қийматлардан кичик бўлмаслиги шарт:
Ўчиргичнинг номинал

кучланиши,	кВ	3-10	15-150	220-500
изоляция қаршилиги,	МОм	1000	3000	5000

б) иккиламчи занжирларни, улаш ва ўчириш электромагнитларини ва ҳ.к. Мазкур Қоидаларнинг 1.8.36-бандига мувофиқ амалга оширилади.

2. Киритгичларни синаш. Мазкур Қоидаларнинг 1.8.33-бандига мувофиқ амалга оширилади.
3. Бак ички изоляцияси ва ёй сўндирувчи қурилмалар изоляцияси холатини бахолаш. Киритгичлар ўрнатилган 35 кВ ли ўчиргичлар учун изоляциянинг диэлектрик йўқолишлар бурчаги тангенсини ўлчаш йўли билан амалга оширилади. Агарда тангенснинг ўлчанган қиймати миқдори, ёй сўнгдирувчи қурилмаларнинг таъсири бакнинг ички изоляциясига бутунлай бўлмаганда, яъни киритгичларни ўчиргичга ўрнатишдан олдин ўлчанган киритгичларнинг диэлектрик йўқолишлари бурчаги тангенсидан 2 баробар юқори бўлса, бакнинг ички изоляцияси қуритилиши лозим.
4. Изоляцияни саноат частотасидаги юқори кучланиши билан синаш:
а) корпусга ёки таянч изоляциясига нисбатан ўчиргичларнинг изоляциясини. Кучланиши 35 кВ гача бўлган ўчиргичлар учун амалга оширилади. Ўчиргичлар учун синов кучланиши 1.8.14 - жадвал (мазкур Қоидаларга 4-илова) маълумотларига мувофиқ танланади.
Меъёрланган синов кучланишини бериб туриш давомийлиги—1 дақиқа;
б) иккиламчи занжирларни ва улаш хамда ўчириш электромагнитлари чулғамларининг изоляциясини. Синов кучланишининг қиймати - 1000 В.
Меъёрланган синов кучланишини бериб туриш давомийлиги—1 дакиқа.
5. Ўзгармас токга қаршилигини ўлчаш:
а) мойли ўчиргичларнинг контактларини. Ўчиргичнинг ток ўтказувчи тизими қутбини ва унинг алохида элементларини қаршилиги ўлчанади. Контактларнинг ўзгармас токга қаршилигини қиймати ишлаб чиқарган завод томонидан берилган қийматларга мос келиши шарт;
б) ёй сўндирувчи тузилмаларнинг шунтловчи резисторларини. Қаршиликни ўлчанган қийматининг завод томонидан берилган қийматдан фарқи 3% дан ошмаслиги шарт;
в) улаш ва ўчириш электромагнитлари чулғамларини; чулғам қаршилигининг қиймати ишлаб чиқарган заводлар томонидан берилган қийматга мос келиши шарт.
6. Ўчиргичларнинг тезлик ва вақт тавсифларини ўлчаш. Тезликни ўлчаш 6 кв ва ундан юқори ўчиргичлар, ишлаб чиқарган завод йўриқномалари билан тезликни ўлчаш мўлжалланмаган ўчиргичлар учун шарт.
Ўлчанган тавсифлар ишлаб чиқарган завод томонидан берилганларга мос келиши шарт.
7. Ўчиргич қўзгалувчан қисмининг (траверс) қадамини, уланишда контактларнинг сиқилишини, контактларни баробар уланиши ва узилишини ўлчаш. Олинган қийматлар ишлаб чиқарган завод томонидан берилган маълумотларга мос келиши керак.
8. Механизмлар, юритмалар ва ўчиргичларнинг ростлаш ва ўрнатиш тавсифларини текшириш. Ҳар бир электр юритма ва ўчиргич тури учун паспортлари ва ишлаб чиқарган завод йўриқномалари ҳажми ва меёрлари бўйича амалга оширилади.
9.Эркин ажралиш механизмининг харакатини текшириш. Қўзғалувчан контактларнинг ўчириш пайтидаги - ўчиргичнинг бирламчи занжирини уланиш моментидан (контактлар яқинлашганда улар орасидаги тешиб ўтилувчи оралиқ ҳисобга олинган ҳолда) то тўлиқ уланган ҳолатигача сурилиши участкасида амалга оширилади. Бунда юритманинг конструкцияси билан боғлиқ ўзига хос талаблар ва улаш электромагнитнинг ўзагида эркин ажралиш механизмининг тянчгача кўтарилгандаги ёки ишлатиб қўйилган пружина (юк) ҳаракатини текшириш зарурлигини ифодаловчи махсус талаблар ҳам ҳисобга олиниши лозим.
10. Ўчиргичлар юритмаларининг ишлаб кетиш кучланишини (босимини) текшириш. Ўчиргичлар ўзларининг ишлаш қобилятларини сақлаб қоладиган, яъни улаш ва ўчириш операцияларини бошидан охиригача бажарадиган, юритмаларнинг электромагнит қисқичларидаги кучланишни ёки пневма юритмаларидаги сиқилган ҳаво босимини ҳақиқий қийматларини аниқлаш максадида (ўчиргичнинг бирламчи занжирида ток бўлмаган ҳолда) амалга оширилади. Бундай ҳолларда, вақт ва тезлик тавсифлари меъёрланган қийматларга мувофиқ бўлмаслиги мумкин.
Ишлаб кетиш кучланиши электромагнит юритмалар қисқичларидаги ишчи кучланишнинг қуйи чегарасидан 15-20 % кам бўлиши, пневма юритмаларининг ишлаб кетиш босими эса ишчи босимнинг қуйи чегарасидан 20-30 % кам бўлиши керак. Пружинали юритмага эга ўчиргични ишлаш қобилиятини текшириш, ишлаб чиқарувчи завод йўриқномаларига мувофиқ, улаш пружиналарининг тортилиши камайганда амалга оширилиши лозим.
Мойли ўчиргичлар, юритмаларининг электромагнит қискичларидаги кучланишнинг қуйидаги қийматларида ишончли ишлашни таъминлашлари керак: ўчиришда номинал қийматнинг 65-120 % ида; ўчиргичларни улашда номинал қийматнинг 80-110 % (номинал ишга тушириш токи 50 кА гача бўлганда) ва номинал қийматнинг 85-110 % (номинал ишга тушириш токи 50 кА дан юқори бўлганда). Пневма юритмали ўчиргичлар учун ишчи босимнинг ўзгариши номинал қийматнинг 90-110 % оралиғида бўлиши керак. Юритмаларини ишчи кучланиши (босими) нинг келтирилган қуйи чегара қийматларида ўчиргичлар (бирламчи занжирида ток бўлмаганда) ишлаб чиқарган завод томонидан тегишли шароитлар учун меъёрланган талабларга жавоб берувчи вақт ва тезлик тавсифларини таъминлаб беришлари керак
11. Ўчиргични кўп марта ўчириш ва улашлар билан синаш. Мойли ўчиргичларни кўп марта ишлатиб кўриб синашлар электр магнит қисқичларидаги қуйидаги кучланишларда амалга оширилади: улаш номиналнинг 110, 100, 80 (85) % ларида ва минимал ишлаб кетиш кучланишида ўчириш номиналнинг 120, 100, 65 % ларида ва минимал ишлаб кетиш кучланишида.
Кучланишларнинг паст ва юқори қийматларида бажариладиган операциялар сони 3-5 марта, номинал қийматда -10 марта. Ундан ташқари ўчиргичларни У-Ў (вақт сақламасиз) цикли бўйича 3-5 марта синовдан ўтказиш лозим, АҚУ режимида ишловчи ўчиргичларни эса Ў-У ва Ў-У-Ў цикли бўйича 2-3 марта синовдан ўтказиш лозим. Ўчиргични мураккаб циклларда ишлаши, юритмаларнинг электромагнити қисқичларидаги номинал кучланишда ва номинал кучланишнинг 80 (85) % гача пасайтирилган қийматларида текширилиши керак.
12. Ўчиргичларнинг трансформатор мойини синаш.
Барча класс кучланишдаги бакли ўчиргичларда ва 110 кВ ва ундан юқори кичик ҳажмли ўчиргичларда мойнинг синови мойни ўчиргичларга қуйишдан олдин ва қуйгандан сўнг ўтказилади.
Кучланиши 35 кВ гача бўлган кичик хажмли ўчиргичларда мой ёй сўндирувчи камераларга қуйишдан олдин синовдан ўтказилади. Мойни синаш, мазкур Қоидаларнинг 1.8.33-бандига мувофиқ амалга оширилади.
13. Бириктирилган ток трансформаторларини синаш.
Мазкур Қоидаларнинг 1.8.17-бандига мувофиқ амалга оширилади.