Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Уй отиш, кучланиш ва реактив увватни автоматик ростлаш.
ғ
қ
3.3.51. Уй отиш, кучланиш ва реактив увватни автоматик ростлаш ускуналари:
ғ
қ
Электроэнергетик системаларда ва электроистеъмолчиларда кучланиш, электроэнергетик тизим меъёрий ишлаганда
берилган характеристикалар бўйича ушлаб туриш учун;
Реактив юкламани реактив увват манбалари ўртасида берилган онуният бўйича та симлаш; 
қ
қ
қ
Электрик тизимларни статик ва динамик бар арорлигини ошириш амда ўткинчи олактларда (режимларда)
қ
ҳ
ҳ
тебранишларни сўндириш укчун мўлжалланган.
3.3.52. Синхрон машиналар (генераторлар, комперсаторлар электр двигателлар) УАР (уй отишни автоматик ростлаш)
ғ
ускуналари билан жи озланишлари керак. УАРлар уй отиш тизимлари ва уй отиш тизимларини жи озланишни техник
ҳ
ғ
ғ
ҳ
шароитлари бўйича ГОСТ талабларига мос бўлиши керак. Ало ида ёки кичик увватли энерготизимларда, электростанция
ҳ
қ
генераторлари бундан мустасно, генераторлар ва уввати 2,5 МВт дан паст бўлган синхрон компенсаторлар учун уй отишни
қ
ғ
тезлаштирувчи релейли ускуналар ўллашга рухсат этилади. Синхрон электродвигателлар 5.3.12. ва 5.3.13. бўйча УАР
қ
ускуналари билан жи озланган бўлишлари лозим.
ҳ
3.3.53. УАР ва уй отиш тизимларини бош а ускуналарини кучланишлар трансформаторларидан таъминланиши ю ори
ғ
қ
қ
даражада ишончли бўлиши, хамда ушбу занжирларни ўзининг ам ишончлилиги ю ори даражада бўлиши таъминланиши керак.
ҳ
қ
УАР нинг бирламчи томонида са лагичлари бўлган кучланишлар трансформаторларига улашда:
қ
таъминлаш кучланишини йў олиши ўта юкланишга олиб келиши мумкин бўлса ёки уй отиши йўл ўйиб бўлмайдиган
қ
ғ
қ
даражада пасайиб кетса;
УАР ва уй отишни бош а тизимлари иккиламчи исмларига са лагичларсиз ва автоматик узгичларсиз уланиши керак.
ғ
қ
қ
қ
Релели тезлатгич ускуналари ( урилмалари) шундай бажарилган бўлиши керакки, бунда кучланишлар
қ
трансформаторларини бирламчи томонидаги са лагичлардан бирортаси куйган та дирда уни ёл ондан ишлаб кетишини
қ
қ
ғ
бартараф илиниши лозим.
қ
Бирламчи томонида са лагичлари бўлмаган кучланишлар трансформаторларига УАРни улашда:
қ
уй отиш тизимида УАР ва бош а урилмалари автоматик узгичлари ор али иккиламчи исмларига бириктирилиши лозим;
ғ
қ қ
қ
қ
автоматик узгич узилиб олган та дирда машинани уй отилиши аддан таш ари (йўл ўйиб бўлмайдиган даражада)
қ
қ
ғ
ҳ
қ
қ
пасайиб кетишини амда ўта юкланишни бартараф илишда автоматик узгичларни ёрдамчи контакларидан фойдаланиш чора –
ҳ
қ
тадбирлари кўрилган бўлиши керак.
УАР ва уй отиш тизимини бош а ускуналари уланадиган кучланишлар трансформаторларига одатда бош а ускуналар ва
ғ
қ
қ
асбоблар уланмаслиги лозим.
Айрим холларда ушбу ускунани ва асбобларни ало ида автоматик узгич ёки са лагич ор али уланишига рухсат этилади.
ҳ
қ
қ
3.3.54. Гидрогенераторларни УАР шундай бажарилган бўлиши керакки, бунда тезликни ростлагич носоз бўлганда юклама
кескин камайиб кетганда кучланишни ошиб кетишидан имояни ишлаб кетишини бартараф этилган бўлиши лозим. Керак
ҳ
бўлганда УАР ускуналари тезкор уй отишни сўндирувчи релели ускуналар билан тўлдирилган бўлиши керак.
ғ
3.3.55. Уй отишни релели тезлаштириш схемасисида уни асосий уй отиш схемаси билан алмаштирилган уни таъсирини
ғ
ғ
захирага ўтказиш имкони кўзда тутилга бўлиши керак.
3.3.56. Уй отишни компаундлаштириш (аралаш) ускуналари, генераторни исмларини томонидаги токлар
ғ
қ
трансформаторларига ёки синхрон компенсаторга (шиналар томонида) бириктирилган бўлиши керак.
3.3.57. Доимий навбатчи жамоаси бўлмаган электростанция ва нимстанцияларда уввати 15 МВАр ва ундан ю ори бўлган
қ
қ
синхрон генераторлар ва бевосита совутиладиган компенсаторлар учун бош ариш пулти жойлашган хонада ўта юкланиш
қ
карралигига бо ли бўлган сабир ва тли юкланишни автоматик чегаралаш кўзда тутилган бўлиши керак. уввати 200 МВт
ғ қ
қ
Қ
(МВар) гача бўлган машиналар учун ўта юкланишни чегаралашда бо ли бўлган сабр ва тли автоматик ускуналарни серияли
ғ қ
қ
ишлаб чи арилишини таминлаш учун, ва т бўйича бо ли характериктикали (тавсифли) чегараловчи ускуналарга йўл
қ
қ
ғ қ
198

---

ўйилади.
қ
Бо ли сабр ва тли ўта юкланишни чегараловчи автоматик ускуналарни серияли (кўп ми дорда) ишлаб чи арилишини
ғ қ
қ
қ
қ
ўзлаштиргунча уввати 200 МВт (МВАр) машиналар учун тавсифи бо ли бўлмаган сабр ва тли ускуналар ўрнатилишига йўл
қ
ғ қ
қ
ўйилади.
қ
ўта юкланишни автоматик чегараловчи ускуналар мос машиналар учун йўл ўйилиши мумкин бўлган ва т давомида
қ
қ
уй отишни тезлаштирилишига аршилик кўрсатмаслиги керак.
ғ
қ
3.3.58. уввати 100 МВт ва ундан ю ори бўлган генераторлар амда уввати 100 МВАр ва ундан ю ори бўлган
Қ
қ
ҳ
қ
қ
компенсаторлар учун кучли таъсир этувчи УАР (уй отишни автоматик ростлаш) ли тезкор уй отиш тизимлари ўрнатилиши
ғ
ғ
лозим.
Энергетик тизимлардаги электростанцияларнинг иш шароитларидан келиб чи иб айрим холларда бош а турдаги УАРни
қ
қ
ўрнатилишига амда секин (охиста) таъсир этувчи уй отиш тизимларини ўрнатилишига йўл ўйилади.
ҳ
ғ
қ
3.3.59. Уй отиш тизимлари хамда УАР ускуналари уй отиш токини энг катта ийматидан энг кичик ийматлари орали ида
ғ
ғ
қ
қ
ғ
бар арор ростлашни таъминлаши керак. Нореверсив уй отиш тизимли синхрон компенсаторлар учун ростлаш ротор токини нол
қ
ғ
ийматидан бошлаб таъминланиши керак, реверсланувчи уй отиш тизимли компенсаторлар учун эса – уй отиш токини энг катта
қ
ғ
ғ
манфий ийматидан бошлаб ростлаш таъминланиши керак.
қ
Трансформаторлар билан бир блокда ишловчи машиналар учун эса трансформатордаги кучланиш йў олишини токли
қ
компенсация имконияти кўзда тутилиши керак.
3.3.60. Агрегатлар сони тўрт ва ундан орти бўлган гидро ва исси лик электр станцияларда уввати 2,5 МВт ва ундан
қ
қ
қ
ю ори бўлган генераторлар станцияларидаги умумий технологик жараёнлар АБТ тизимлари ёки (улар бўлмаган холларда)
қ
уй отишни бош аришни умумий (гурухли) тизимлари билан жихозланиши лозим. Исси лик электр станциялардаги
ғ
қ
қ
генераторларда ушбу тизимлар электр станциялар уввати, иш холати ва схемасига кўра бажарилиши лозим.
қ
3.3.61. Та симлаш подстанцияларини РПНли ўз эхтиёж трансформаторлари хамда ростлагичлари (регуляторлари)
қ
кучланишни маълум ийматида ушлаб туриши ёки берилган ўзгаришини таъминлаш ма садида трансформация
қ
қ
коэффициентини автоматик ростлаш тизими билан жихозланган бўлиши керак. Агар лозим бўлса автоматик ростлагичлар
кучланишни арама- арши ростланишини таъминлаши керак.
қ
қ
Агар подстанцияларда трансформация коэффициентини автоматик ростлашга эга бўлган трансформаторларни параллель
ишлаши кўзда тутилган бўлса, у холда трансформаторлараро хаддан катта тенглаштирувчи токларни пайдо бўлишини бартараф
илувчи умум – нимстанция технологик жараёнларни автоматик тизими ёки группали (гурухли) ростлаш тизимлари билан
қ
жихозланиши керак.
3.3.62. Конденсатор ускуналари 5.6 бобга асосан автоматик ростлаш ускуналарибилан жихозланган бўлиши керак.