Elektr stansiya va podstansiyalarni elektr jihozlari fanidan o’qitish materiallari to’plami

1-mavzu: Elektr stansiyalari to‘g‘risida asosiy ma’lumotlar.
Reja:
1. Suv elektr stansiyalari.
2. Suv energiyasidan foydalanishning to’g’onli sxemasi.
3. Suv elektr stansiyalarininning asosiy parametrlari.

Hozirgi vaqtda elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi stansiyalaming quyidagi turlari mavjud: an’anaviy va noan’anaviy energiya manbayi.

An’anaviy energiya manbalari:
1) suv elektr stansiyalari (SES) va suv-akkumulatorli elektr stansiyalari (SAES);
2) issiqlik (IES), ular bug’ turbinali (issiqlik elektr markazlari
(IEM), kondensatsion (KES) va gaz turbinali (GTS) ga bo’linadi;
3) atom elektr stansiyalari (AES);
4) dizel elektr stansiyalari.
Noan’anaviy energiya o’zida keng potensial energiya manbalarini jamlaydi. Ular quyidagilarga bo’linadi:
1 ) quyosh elektr stansiyalari;
2) geotermal elektr stansiyalari;
3) shamol elektr stansiyalari;
4) dengiz to’lqinli elektr stansiyalari.
Suv elektr stansiyalari
Suv elektr stansiyalarida (1.1-jadval) suv oqimi energiyasi elektr energiyasiga aylantiriladi. Bu ishni amalga oshirish uchun tarkibida to’g’onli texnik inshootlar hamda asosiy va yordamchi jihozlar joylashgan stansiya binosi mavjud. SESlarda elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun zarur qiymatda suv sarfi, Q,m3/s ni va suv tushish balandligi, ya’ni bosim uchun N,m bilan ta’minlash zarur. Buning uchun daryolarda suv yo’li to’g’on bilan to’silib, SES uchun zarur bo’lgan suv sarfi va bosimga erishiladi. Ba’zan SESlar uchun sug’orishga mo’ljallangan to’g’onli texnik inshootlardan ham foydalanish mumkin.
SESlarda suv yuqori sathdan quyi sathga og’irlik kuchi ta’sirida tushib, turbina parragini hamda u bilan bir valda o’matilgan generator rotorini aylantiradi. Generatorda mexanik energiya elektr energiyasi holatiga keltiriladi. Turbina bilan generator birgalikda suvagregat deb ataladi.
SESlarda ishlab chiqiladigan elektr energiyasi uchun suv oqimi energiyasi asos bo’lib xizmat qiladi. Suv oqimi energiyasidan samarali foydalanish uchun nisbatan qisqa masofada suv sathlari farqini joylashtirish zarur.
l.l-jadval