Elektr mashinalari

chastotasini va fazalar sonini o‘zgartira oladigan,) va kam quwatli elektr
signallar vositasida nisbatan katta quwatli obyektlami boshqarishga imkon
beruvchi e le ktr-m a sh in a viy k u ch a y tirg ich la r ham EMO‘ hisoblanadi.
Sanoat elektronikasining jadal ravishda rivojlanishi tufayli yarim
o ‘tkazgich (tranzistor, tiristor)li o‘zgartgichlar va kuchaytirgichlar
sanoatda keng qoilanilmoqda. Natijada elektr-mashinaviy o‘zgartgichlar
va kuchaytirgichlarni amalda qo‘llash sohalari ancha kamaygan.
Elektr mashinalarining tasnifi. A y la n u v ch i q ism li e le k tr m a sh in a la ri
tokning turiga ko‘ra o ‘zg aru vch an va o ‘zgarm as tok mashinalariga
bo'linadi. 0 ‘zg aruvchan tok e le k tr m a sh in a la ri ishlash prinsipiga bog'liq
holda asinxron, sinxron va k o lle k to rli mashinalarga bo‘linadi (K. 1-
rasm).
Asinxron m ashinalar tuzilishi, ishga tushirish va texnik xizmat
ko‘rsatishning oddiyligi hamda yuksak ishonchliligi kabi afzalliklari
tufayli turli xo‘jalik sohalarida asosan elektr motorlari sifatida ishlatiladi.
Sinxron mashinalar elektr stansiyalarida sanoat chastotali (f = 50
Gz) o ‘zgaruvchan tok ishlab chiqamvchi generatorlar va mustaqil elektr
energiya iste’molchilari (samolyotlar, katta kemalar va boshq.) uchun
yuqori chastotali generatorlar sifatida qo‘llaniladi.
Oizgaruvchan tok kollektorli mashinalari asosan elektr motorlari
sifatida ishlatiladi. Ularning konstruksiyasi murakkab va cho‘tkakollektor qurilmasining tez-tez profilaktik ko‘zdan kechirish (yoki
ta’mirlash) zaruratining tug‘ilib turishi tufayli ulardan amalda kam
foydalaniladi. Avtomatika qurilmalarida hamda maishiy xizmat va uy
xo'jaligi elektr uskunalarida universal, ya’ni 0‘zgaruvchan va o ‘zgarmas