Elektr mashinalari

ELEKTR
MASHINALARI
Elektr mashinalari va transformatorlari sanoatning turli ishlab
chiqarish korxonalarida, energetikada, transportda (aviatsiya, temiryo‘l,
avtomobil, metro, tramvay, trolleybus), qishloq va suv xo‘jaligida,
qurilishda va boshqa sohalarda keng qoMlaniladi.
Darslik texnika oliy o ‘quv yurtlarining «Elektr texnikasi, elektr
mexanikasi va elektr texnologiyalari» yo'nalishi talabalari uchun «Elektr
mashinalari» fanining dasturi asosida yozilib, uning mazmuni:
transformatorlar, asinxron mashinalar, sinxron mashinalar va o‘zgarmas
tok mashinalari ketma-ketligida bayon qilingan. Ularning tuzilishi,
ishlash prinsipi, asosiy xossalari va xarakteristikalari amaliyot nuqtayi
nazaridan yondashilgan holda bayon etilgan. Yangi turdagi elektr
mashinalariga oid umumiy m a’lumotlar ham kitobning tegishli
bo‘limlarida o ‘z aksini topgan. Ishlash prinsipi elektromagnit induksiya
hodisasiga asoslanganligi hamda ulardagi elektromagnit jarayonlar ko‘p
jihatdan elektr mashinalarinikiga o‘xshashligi sababli transformatorlar
ham «Elektr mashinalari» kursida o ‘rganiladi.
Elektr mashinalari haqida umumiy ma’Iumotlar
Elektr mashina mexanik energiyani elektr energiyaga { e le k tr
generatorlari) yoki elektr energiyani mexanik energiyaga {elektr m o to rlari)
aylantira oladigan elektr-mexanik o'zgartgich (EM O‘)dir. Elektr
mashinalarida energiyaning elektr-mexanik o ‘zgartirilishi magnit
maydon vositasida amalga oshirilib, elektrom ag nit in d u k siy a qon uniga
asoslangan; shuning uchun ham ularni in d u k tiv e le k tr m a s h in a la ri
deyiladi. 0 ‘zgaruvchan tok kuchlanishini o ‘zgartirib beruvchi
transformatorlar ham induktiv elektr mashinalarining o‘ziga xos turidir.
E le k tr-m a s h in a v iy o ‘z g a rtg ic h la r (masalan, o ‘zgaruvchan tok