Электр хавфсизлиги

Tavakkalni boshqarish. Xavfsizlik darajasini ko`tarish xavfsizlikning asosiy nazariy va amaliy maqsadidir. Buning uchun mablag`ni uch yo`nalishda harajat qilish kerak:
1. Ishlab chiqarish, texnik sistemalarni, ish obektlarini takomillashtirishga;
2. Malakali ishchilarni tayyorlashga;
3. Favqulodda oqibatlarni yo`qotishga.
Xarajatlarni bular orasida qanday bo`lishini rejalash uchun chuqur tekshirishlar o`tkazish lozim, unda ham aniq bir fikrga kelish qiyin.
Tavakkalni boshqarish yo`liga o`tish texnika doirasida xavfsizlikni ko`tarishda yangi imkoniyatlar ochadi. Tavakkalni boshqarishda - texnik, ma`muriy, tashkiliy yo`llarga, iqtisodiy usul ham qo`shiladi. Bular sug`urtalash, ko`rilgan zararni pul tariqasida to`lash.
Tavakkalni hisoblash uchun asoslangan raqamlar yo`q desa ham bo`ladi. Tavakkalni boshqarish harajat bilan Tavakkalni pasaytirish yo`li bilan olingan foydani solishtirishga asoslangan.
Xavfsizlikni o`rganish tartibi. Xavflarni o`rganish tartibi uch xil bo`ladi:
1. Bosqich - xavflarni oldindan tahlil etish. Bu bosqich uch qadam bilan bajariladi:
1-qadam xavf manbalarini aniqlash;
2-qadam xavflarni vujudga keltiradigan qismlarni aniqlash;
3-qadam tahlilni chegaralash, ya`ni tekshirilmaydigan xavflarni chiqarib tashlash.
2. Bosqich - xavfli holatlarning ketma-ketligini aniqlash, hodisa va xavflar daraxtini" (shajarasini) tuzish.
3. Bosqich-oqibatlarni tahlil qilish.
Xavfsizlikning sistemasi. Bu xavfsizlikning murakkab masalalarini xal qilish yo`llarini tayyorlashda va asoslashda foydalaniladigan metodologik choralar yig`indisidir.
O`zaro ta`siri bilan aniq bir maqsadga erishtiradigan aloqador qismlar yig`indisi - sistema deb ataladi. Qism - (komponent) - deganda birgina moddiy obektdan tashqari aloqalar va bog`lanishlar ham tushuniladi. Har qanday sozlangan mashina texnik sistemasining misoli tariqasida ko`rinishi mumkin.
Tarkibiga odam ham kiradigan sistema - ergatik sistema deb ataladi.
Ergatik sistemaning misollari "odam-mashina", "odam-mashina-atrof muhit".
Sistemalash printsip hodisalarga o`zaro bog`liq ravishda bir dasta yoki to`plam (yig`indi) tariqasida qaraydi.
Sistema beradigan maqsad yoki natija sistema yaratuvchi element deb aytiladi. Masalan, yong`in - yonuvchi modda, oksidlovchi kislorod, yondiruvchi. Bu erda yong`in sistema, yonuvchi modda, oksidlovchi, yondiruvchi uning elementlari.
Agar birorta elementni shulardan chiqarib tashlasak, sistema buziladi. Sistemada bor sifat uning elementlarida bo`lmaydi. Bu sistemaning muhim xususiyati bo`lib, xavfsizlik masalalari taxlili asosida joylashgan.
Ko`ngilsiz voqealarning paydo bo`lish sabablarini aniqlash, ularni kamaytirishga qaratilgan tadbirlar xavfsizlik sistemasi tahlilining asosiy maqsadidir.
"Sabablar va xavflar daraxti" - sistema tariqasida.
Har qanday sabab(lar) natijasida vujudga kelgan xavflar zarar keltiradi. Sababsiz chinakam (xaqiqiy) xavf ham zarar ham yo`q. Demak, xavfdan saqlanish uning kelib chiqish sabablarini bilishga asoslangan.
Sodir bo`lgan xavflar bilan sabablar o`rtasida sabab-oqibat aloqasi bor. O`z yo`lida bir sabab ikkinchi sababiy oqibat bo`lib chiqadi va h.k. SHunday qilib, sabablar va xavflar zanjirsimon sistemani yaratadi. Bunday grafik ko`rinishi (tasvir) shoxli daraxtga o`xshaydi. Xorijda "Sabablar daraxti", "Inkorlar daraxti", "Xavflar daraxti" va bo`lak xar xil "daraxtlar" degan tushuncha va u "daraxtlar"ni tuzish uchun kerakli raqamlar mavjud. Quriladigan "daraxtlarda sabab shoxlari va xavflar shoxlari bor. Ularni o`zaro ajratib tashlash mumkin emas. Shuning uchun xavfsizlikni tahlil etishda tuzilgan daraxtni "sabablar va xavflar" daraxti deb atash lozim.