Электр хавфсизлиги

Zaxarli moddalarning guruxlari.
Zaharli moddalar odam tanasi va ayrim to`qimalarga ko`rsatadigan ta`siriga qarab shartli ravishda 9 guruhga bo`lingan:
1. Asab tizimi zaharlariga benzin, kerosin, yog` spirtlari, karbon vodorodlar, metanol, anilin, vodorod sulfidi, dioksan, ammiak, nikotin, kofein, tetraetil qo`rg`oshin, fosforli organik birikmalar va boshqalar misol bo`ladi. Ular asosan markaziy asab tizimini shikastlaydi.
2. Jigar zaharlariga tarkibida xlor, brom, ftor, yod bo`lgan birikmalar misol bo`ladi. Ular jigar to`qimasi faoliyatining buzilishiga, jigarning qattiq yallig`lanishiga sabab bo`ladi.
3. Qon zaharlariga karbonat angidridi, amino-nitro birikmalarning aromatik qatori, fenil gidrazin, mishyak, benzol, toluol, ksilol va boshqalar misol bo`ladi. Ular qon tarkibining buzilishiga, karboksi va metgemoglabin (CoHb, MtHb) hosil bo`lishiga, to`qimada kislorodning kamayib ketishiga, hatto o`limga ham olib keladi.
4. Ferment zaharlariga kiruvchi simob, mishyak, tsian birikmalari fosforli va organik birikmalar (tiofos, metafos) tanani biologik katalizatorlari hisoblanadigan fermentlarning (Sn) guruhlari bilan bog`lanib, ular faoliyatining buzilishiga, ya`ni zaharlanishiga olib keladi.
5. Qitiqlovchi, kuydiruvchi zaharlar yuqori va quyi nafas olish yo`llarini shikastlab, ularni kasallanishiga olib keladi. Bunday zaharlarga xlor, ammiak, azot oksidi, fenol, kislotalar, ishqorlar misol bo`ladi.
6. Allergik zaharlar. Nikel, berilliy birikmalari, nitroxlorbenzol, piridin birikmalari, ursol va boshqalar tananing reaktsion qobiliyatini o`zgartiradi, terining yallig`lanishiga, nafas olish yo`llarining torayishiga va boshqa kasalliklarga olib keladi.
7. Kontserogen zaharlar hisoblangan toshko`mir smolasi, amino va izo birikmalar, xlorbenzidin, qurum, qora kuya va boshqalar tanada shish, rak kasalligini keltirib chiqaradi.
8. Mutagen zaharlarga etilenamin, etilen oksidi, xlorli karbon vodorodlar, qo`rg`oshin va simob birikmalari misol bo`lib, ular odam va hayvonlar jinsiy organiga qattiq ta`sir etadi.