Электр энергетика тизимларининг баркарорлашган холатни хисоблаш Қисмга доир топшириқлар

Номи	Uк,%	Iхх,%	ΔPх,кВт	ΔPк,кВт	SН	UВН
UНН
Т-1	ТPДЦH-100000/220	12,5	0,65	102	340	100	230	11
Т-2	ТРДЦН-63000/220	11,5	0,5	70	265	63	230	11

Юклама бўйича маълумотлар:

№	P,МВт	jQ,МВар	I’, кА	I’’, кА
Н-1	100	80	0,81	- 0,28
Н-2	- 50,5	- 45	- 0,6	- 0,35

Балансловчи тугун бўйича маълумот: U_БТ=230 кВ

Расм.1. Sхема №5

1. 
   Барқарорлашган холатни хисоблаш учун алмаштириш схемасини тузиш.
   

1.а. Назарий қисм.

Алмаштириш схемалари – электр энергетика тизимларида кечадиган электр ва магнит жараёнларнинг физик мохиятини ифода этадиган электротехник модели бўлиб ҳисобланади. Бунда, жараёнлар маълум бўлган электротехник элементлар, яъни электр юритувчи куч (ЭЮК) ва ток манбаи, қаршилик ва ўтказувчанликлар ёрдамида ифодаланади.
Электр энергетик тизим алмаштириш схемаси уни ташкил этувчи алохида элементларнинг алмаштириш схемаларидан иборат бўлади. Берилган вариант схемасининг асосий элементларига линиялар, трансформаторлар ва юкламалар киради. Хар бир элементни алохида кўриб чиқайлик.


Электр узатиш линиялари
ЭЭТда мавжуд бўлган электр узатиш линиялари алмаштириш схемасида қаршилик ва ўтказувчанликлар орқали акс эттирилади. Линияларнинг алмаштириш схемаси Т-симон ёки П-симон кўринишида бўлади. Хисоб китобларда одатда П-симон кўринишдан фойдаланилади.

Расм.2. Электр узатиш линияларининг алмаштириш схемаси

Масалан, 35 кВ гача бўлган электр тармоқлари алмаштириш схемасида, кучланиши 110 кВ ва ундан юқори линиялар Z_л (яъни, актив қаршилик r_л ва индуктив қаршилик x_л) ва ўтказувчанлик Y_л (яъни, линия боши ва охиридаги актив ўтказувчанлик g_л/2 ва сиғим ўтказувчанлик b_л/2) орқали ифодаланади.

Узунлиги 300-400 км дан ошмаган 110 кВ ва ундан юқори кучланишда ишловчи ҳаводаги электр узатиш линиясининг алмаштириш схемаси параметрлари қўйидагича хисобланади:
r_л = r_ol x_л =x_ol b_л =b_ol g_л =g_ol (1-4)
бу ерда, r₀ – солиштима актив қаршилик, Ом/км (ўтказгичнинг ҳарорати +20^оС бўлган-да); x₀ – солиштирма реактив қаршилик, Ом/км; b₀ – солиштирма сиғим ўтказув-чанлик; g₀ – солиштирма актив ўтказувчанлик; l – узатиш линиясининг узунлиги, км. Бу ерда климатик маълумотлар берилмагани учун линияларнинг реактив ўтказувчан-ликлари g=0 деб қабул қилинади ва алмаштириш схемасида g_л актив ўтказувчанлик эътиборга олинмайди.


Трансформаторлар
ЭЭТда мавжуд бўлган трансформаторлар электр узатиш линиялари каби алмаштириш схемасида қаршилик ва ўтказувчанликлар орқали акс эттирилади ва Т-симон ёки Г-симон кўринишида бўлади. Барқарорлашган ҳолатларни хисоблашда Т-симон схема нисбатан ноқулай, чунки схема иккита контурдан иборат бўлади. Шу сабабли ҳисоб-китобларда соддароқ бўлган, уланишига қараб тўғри ва тескари бўлган, Г-симон схемалардан фоидаланилади.
Алмаштириш схемасининг бўйлама қисми r_т , x_т трансформаторнинг актив ва реактив қаршиликларига эга. Кўндаланг шохобча (магнитланиш шохобчаси) g_т , b_т актив ва реактив ўтказувчанликлардан ташкил топган (3.б. расм). Трансформатор алмаштириш схемаларида ўтказувчанликлар урнида салт ишлаш исрофлари хам эътиборга олиниши мумкин (3.в. расм).

Расм.3. Икки чулғамли трансформаторларнинг алмаштириш схемалари

Ҳар бир трансформатор учун қуйидаги параметрлар (каталог маълумотлари) маълум бўлади: S_н - трансформаторнинг номинал қуввати, МВА; U_ю ,U_к - юқори ва қуйи чулғамларнинг номинал кучланишлари, кВ; ΔP_с - салт ишлаш ҳолатидаги актив исроф, кВт; I_с%- салт ишлаш токи, I_н дан %; ΔP_k - қисқа туташув исрофи, кВт; u_k %- қисқа туташув кучланиши, U_н дан %. Бу маълумотлар бўйича алмаштириш схемасининг барча параметрларини (қаршиликлар ва ўтказувчанликларни), шунингдек улардаги исрофларни топиш мумкин. Бунда қўйидаги ифодалардан фоидаланилади:

, (5)
, (6)
Юкламалар вариантга ўзгармас қувват кўринишида берилган.