Amaliy qism Berilgan: ТДТН – 10000/110 turida kuch transformatori izolyatsiyasi nom = 25 yil davomida nominal haroratda T nom = 90°C da ishlash uchun mo‘ljallangan. Agar uning teplovizion nazorat usuli yordamida aniqlangan eng issiq (maksimal) haroratlari har bir faza ch‘olg`amlariga mos ravishda (A faza cho‘lg`amida) Tmax1 = 101°С, (B faza cho‘lg`amida) Tmax2 = 105°С, (C faza cho‘lg`amida) Tmax3 = 108°С ga teng bo‘lsa, izolyatsiya qancha muddat ishlaydi?
Yechish Montzinger qoidasiga ko‘ra, haroratning har 6°Cga oshishi izolyatsiyaning ishlash muddatini 2 barobar kamaytiradi. Shuning uchun, Te.i.h = Tmaxn haroratda izolyatsiyaning xizmat qilish muddati quyidagicha aniqlanadi:
A faza cho‘lg`ami uchun:
yil
B faza cho‘lg`ami uchun:
yil
C faza cho‘lg`ami uchun:
yil.
Izolyatsiya ishlash muddatining o‘rta arifmetik qiymatini aniqlaymiz:
yil
ТДТН – 10000/110 – turidagi moyli kuch transformatori har bir fazasining maksimal harorati grafigini quramiz (3.1-rasm).
“Elektr mashinalari” fanidan kurs ishi
o’zg
var
hujjat №
sana
imzo
Liter
Massa
Massh
Bajardi:
Rahbar:
Varaq
Varaqlar
Kaf.mud:
Каfedra: “Elektr mashinalari”
TDTU, guruh__________
Hulosa: Shunday qilib, 25 yil o'rniga, izolyatsiya bu haroratda 149 yildan ko‘proq ishlaydi.
3.1-rasm. ТДТН – 10000/110 – turidagi moyli kuch transformatori har bir fazasining maksimal harorati
4. Moyning tarkibidagi gazlarni xromatografik tahlil qilish (XARG) natijalari asosida kuch transformatorida paydo bo‘layotgan nuqsonlarni diagnostikalash
Nazariy qism 4.1 XARG yordamida transformatorlarda aniqlangan nuqsonlar Transformatorlarda XARG dan foydalanib, ikki guruh nuqsonlarni aniqlash mumkin.
4.1.1 1-guruh. Tok o‘tkazuvchi ulanishlar va asos elementlarining haddan tashqari qizishi.
Asosiy gazlar: C4H4 – moy va moyli – qog‘oz izolyatsiyasi 600 ° C dan yuqori qizdirilganda yoki C2H2 – yoyning chiqishi natijasida moyning haddan tashqari qizishida.
Ikkala holatda ham xarakterli gazlar: H2 , CH4 va C2H6 .
4.1.1.2 Tok o‘tkazuvchi ulanishlarning haddan tashqari qizishi pereklyuchatel qurilmalarining kontaktlarini qizdirish va kuydirish orqali aniqlanishi mumkin; elektrostatik ekranni biriktirish joyini zaiflashtirish va qizdirish; elektrostatik ekranning sinishi; past kuchlanish (PK) kirishi kompensatorlarining vintlarini bo‘shatish; past kuchlanish (PK) kirishi kontaktli
“Elektr mashinalari” fanidan kurs ishi
o’zg
var
hujjat №
sana
imzo
Liter
Massa
Massh
Bajardi:
Rahbar:
Varaq
Varaqlar
Kaf.mud:
Каfedra: “Elektr mashinalari”
TDTU, guruh__________
ulanishlarini va shpilka izolyatorining tirgaklarini zaiflashtirish va isitish; cho‘lg`am elementlarining buzilishi; parallel va elementar cho‘lg`am o‘tkazgichlarinngi qisqa tutashuvlari va boshqalar.
4.1.1.3 Asos strukturasi metall elementlarining haddan tashqari qizishi quyidagilar bilan aniqlanishi mumkin: elektr po‘lat listlarining yomon izolyatsiyasi; bosish halqalari izolyatsiyasining buzilishi va boshqalar.
4.1.2 2-guruh. Moydagi elektr razryadlari
Moy ichida elektr razryadlari yuqori va past quvvatli razryadlar bo‘lishi mumkin.
4.1.2.1 Qisman razryadlanishlarda asosiy gaz kichik tarkibga ega bo‘lgan H2 xarakterli gazlar – CH4 va C2H2 .
4.1.2.2 Uchqun va yoy razryadlanishlarda asosiy gazlar H2 yoki C2H2; har qanday tarkibga ega xarakterli gazlar – CH4 va C2H4.
4.1.3 CO va CO2 ning chegaralangan konsentratsiyalaridan oshibketishi qattiq izolyatsiyaning tezlashgan qarishini yoki namlanishini ko‘rsatishi mumkin. Qattiq izolyatsiya haddan tashqari qizib ketganda, asosiy gaz karbonat angidriddir.
4.1.4 Asosiy gazlar ma’lum turdagi nuqsonlar uchun eng xarakterlidir:
4.1.4.1 Elektr xarakteridagi nuqsonlar:
vodorod (Н2) – qisman razryadlar, uchqun va yoyli razryadlar;
atsetilen (С2Н2) – elektr yoyi, uchqun;
4.1.4.2 Issiqlik nuqsonlari:
etilen (С2Н4) – 600 ° C dan yuqori issiqlik yog‘i va qog‘oz – moy izolyatsiyasi;
metan (СН4) – moy va qog‘oz – moy izolatsiyasini harorat oralig‘ida (400 – 600) °C yoki moy va qog‘oz – moy izolatsiyasining qizishi;
etan (С2Н6) – harorat oralig‘ida (300-400) °C issiqlik moyi va qog‘oz – moy izolyatsiyasi;
uglerod oksidi (СО)– moy va qattiq izolyatsiyani eskirishi va namlanishi;
karbonat angidrid (СО2) – qattiq izolyatsiyani qizishi.
4.1.5 Moy tarkibidagi gazlarning xromatografik tahlili natijalariga ko‘ra asosiy va xarakterli gazlarni aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi:
4.1.5.1 Gazlarning nisbiy kontsentratsiyasi (ai) quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
ai=A i / Agri (4.1)
4.1.5.2 Hisoblangan nisbiy konsentratsiyalarga ko‘ra, amaxining maksimal qiymati asosiy gazga to‘g‘ri keladi (CO2 dan tashqari;CO2 asosiy gaz, agar CO2 > 1 bo‘lsa);
a i > 1 – yuqori tarkibli xarakterli gaz;
0,1 < a i < 1 – past tarkibli xarakterli gaz;
a i < 0,1 – xaraktersiz gaz
4.1.6 Yangi yoki ta’mirlangan transformatorlarni ishga tushirishdan oldin gazlarning dastlabki kontsentratsiyasini (A0i) aniqlash va keyingi tahlil natijalarini ushbu qiymatlar bilan solishtirib baholash kerak.
“Elektr mashinalari” fanidan kurs ishi
o’zg
var
hujjat №
sana
imzo
Liter
Massa
Massh
Bajardi:
Rahbar:
Varaq
Varaqlar
Kaf.mud:
Каfedra: “Elektr mashinalari”
TDTU, guruh__________
4.1.6.1 Moydagi gazlarni aniqlash chegarasi (MAi) quyidagilardan yuqori bo‘lmasligi kerak:
- vodorod uchun (Н2) – 0,0005%
- metan (СН4), etilen (С2Н4), etan (С2Н6) uchun – 0,0001%
- asetilen (С2Н2) uchun – 0,00005%
- oksid (CO) va karbonat angidrid (CO2) uchun – 0,002%
Bunday holda, agar o‘lchangan konsentratsiyalar A0i aniqlash chegarasidan oshsa, agar iloji bo‘lsa, moy gazini kamaytirish kerak. Agar buning iloji bo‘lmasa, uni ishga tushurishdan oldin o‘lchangan dastlabki qiymatlar sifatida qabul qilish kerak.
4.2 Transformator moyidagi gaz kontsentratsiyasini oshirish yoki kamaytirishga yordam beruvchi omillar 4.2.1 Transformatorlarning ish holatini diagnostika qilish uchun moydagi gazlar tarkibini tahlil qilganda, ularning oldingi davrdagi ishlash shartlarini va ishlaydigan transformatorlar uchun normal gazlarning ushbu tarkibidagi o‘zgarishlarni keltirib chiqaradigan omillarni hisobga olish kerak.
4.2.2 Transformatorlar moyida gazlar kontsentratsiyasining oshishiga olib keladigan omillar:
- transformatorni ta’mirlash vaqtida bartaraf etilgan nuqsondan gazlarning qoldiq kontsentratsiyasi;
- transformator yuklamasini oshirish;
- sovutish tizimi va boshqa elementlarda joylashgan gazlar to‘yingan eski moy qoldiqlari bilan yangi moyni aralashtirish;
- tarkibida gazlar bo‘lgan ishlatilgan moy bilan to‘ldirish;
- bakda payvandlash ishlarini bajarish;
- himoyalanmagan statorli moy nasoslarining shikastlanishi,
- sovutish tizimidagi nuqsonlar tufayli haddan tashqari qizib ketish (sovutgichlarning tashqi yuzasining tiqilib qolishi, moy nasoslarining bir qismini yopilishi va boshqalar),
- moyni gazsizlantirish va boshqa qurilmalarda qayta ishlash jarayonida issiqlik elektr isitgichlari tomonidan haddan tashqari qizib ketishi;
- kuchlanish ostida rostlash kontaktorining kengaytirgich idishidan transformatorning kengaytirgich idishiga gaz oqimi;
- eskirish jarayoni intensivligidagi mavsumiy o‘zgarishlar;
- qisqa tutashuv oqimlarining ta’siri va boshqalar.
4.2.3 Transformatorlar moyidagi gazlar kontsentratsiyasining pasayishiga olib keladigan omillar:
- azotli moy bilan himoyalangan transformatorlarda azot bilan tozalash;
- transformatorning yuklamasini kamaytirish;
- silikagelni almashtirish;
- uzoq vaqt o‘chirish;
- moyni gazsizlantirish;
- gazsizlangan moy bilan to‘ldirish;
- transformator idishidagi moyni qisman yoki to‘liq almashtirish;
“Elektr mashinalari” fanidan kurs ishi
o’zg
var
hujjat №
sana
imzo
Liter
Massa
Massh
Bajardi:
Rahbar:
Varaq
Varaqlar
Kaf.mud:
Каfedra: “Elektr mashinalari”
TDTU, guruh__________
- transformatorga vakuum ostida moy quyish;
- moy trubkalari, bak, kengaytirgich va boshqa joylardagi moyni almashtirish.
