Eksperimental tadqiqotlar asoslari. Mavzu rejasi: Eksperiment haqida asosiy tushunchalar

4.Natijalarni qayta ishlash	1.Tajriba natijalarini birlamchi qayta ishlash. 2.Tajriba natijalariga ishlov berish. 3.Gipotezalarni tekshirish uchun statistikani xisoblash. 4.Eksperiment natijalarini interpretatsiya qilish. 5.Xulosalar va tavsiyalarni qabul qilish.
Matematik modellarni aniqlash
Eksperiment vazifalarini qo‘yish

Eksperimentning maqsad va vazifasi ishchi gipoteza va tegishli nazariy ishlanmani taxlil qilish asosida aniqlanadi. Vazifa aniq boʻlishi, ularning soni uncha koʻp boʻlmasligi lozim:

• 
  oddiy eksperimenti uchun – 3÷4;
  
• 
  majmua eksperiment uchun esa – 8÷10 ta.
  

Vazifani qo‘yish - bu tadqiqot qilinayotgan ob`ekt yoki jarayonning mantiqiy modelini qurish bo‘lib, u oldindan ishlab chiqilgan ishchi gipoteza asosidagi eksperiment maqsadini o‘z ichiga oladi:

Eksperimentning maqsadi - eksperiment identifikatsiyalash yoki maqbullash (optimallashtirish) maqsadida olib boriladi.

Identifikatsiyalash - qandaydir ta`miniy nazariy bog‘lanishga, eksperiment natijasida olingan ma`lumotlarni mos kelishi xaqidagi gipotezani tekshirishdir. Ya`ni, eksperiment, nazariy tadqiqotlar natijalarini xamda eksperiment davrida olingan funksional yoki statistik bog‘lanishlarni tekshirish va tasdiqlash maqsadida o‘tkaziladi.

Texnikaviy eksperimentlarning asosiy ko‘pchiligi ushbu guruxga kiradi.

Maqbullash – eng ma`qul yechimni qidirish, ya`ni, eksperimental yo‘l orqali tadqiqot qilinayotgan ko‘rsatkich yoki maqsad funksiyasini (maqbullash ko‘rsatkichini) ekstremal qiymatlarini (maksimumi yoki minimumini) topishdir.

Maqsad funksiyasi va bog‘liqmas o‘zgaruvchilar. Eksperimentda, tadqiqot qilinadigan bog‘liq o‘zgaruvchi yoki bir necha o‘zgaruvchilarni to‘g‘ri tanlash juda muximdir. Bular maqsad funksiyasi deyiladi, ya`ni u bog‘liqmas o‘zgarib turadigan o‘zgaruvchilarni (faktorlarni) tadqiqot qilinayotgan bog‘liq o‘zgaruvchilar bilan bog‘lovchi funksiyadir: