Modellarni sinflarga ajratishga asos qilib, modelni orginaldan abstraksiyalash (mavxumlash) darajasi olingan. Dastlab xamma modellarni ikki guruxga ajratish mumkin. Moddiy

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“DT sifatini ta'minlash”
fanidan


Mustaqil ish
Bajardi:Xamraqulov Muhammadjon


SWQ001-guruh

Qabul qildi: Narziyev Nosir

Toshkent 2022

Xamraqulov Muhammadjon

O'lchash modellari. Nelson modeli
Reja:

1. 
   Model sinflari haqida
   
2. 
   O’lchash modellari
   
3. 
   Nelson Modeli
   

Fizik modellar. Modellarni sinflarga ajratishga asos qilib, modelni orginaldan abstraksiyalash (mavxumlash) darajasi olingan. Dastlab xamma modellarni ikki guruxga ajratish mumkin. Moddiy (fizik) va abstrak (matematik).
Fizik model deb orginalga ekvivolent yoki o‘xshash bo‘lgan tizimlar tushiniladi. Boshqacha aytganda ishlash jarayoni orginalga o‘xshash bo‘lgan u yoki bu fizik tabiatga ega bulgan tizimlarga aytiladi. Fizik madellarni quyidagi turlarini kursatish mumkin: naturali, kvazinaturaviy, masshtab va analog modellar.
Natural modellar - bu real tadqiq etilayotgan tizmlardir. Ularni maketlar yoki tajriba ko‘rinishi deyiladi. Bunday modellar tizim orginallarga to‘la adekvat bo‘ladi va natijada modellashtirish natijalarini yuqori aniqligini va ishonchliligini ta’minlaydi. Xisoblash tizmlarini loyixalash jarayoni tajriba ko‘rinishlarini sinash bilan yakunlanadi.
Kvazinaturaviy modellar naturaviy va matematik modellar majmuasidan iborat.
Masshtab modellar - bu orgenallik qanday fizik tabiatga ega bo‘lsab shunday tabiatli tizim bo‘lib, faqat masshtablari bilan farqlanadigan tizmdir. Masshtab modellashtirishni uslubiyat asosi bo‘lib, o‘xshashlik nazariyasi olingan. Bu nazariya buyicha orginal bilan model geometrik o‘xshashlik saqlanishi lozim va ularni parametlari mos masshtablarda bo‘lishi lozim.
Analog modellar - deb shunday modellarga aytiladiki, orginaldan fizik tabiatga nisbatan farq qiluvchi, ammo ishlash jarayoni orginalga o‘xshash bo‘lgan modellarga aytiladi. Bunday modellarda asosiy shartlardan biri bu o‘rganilayotgan ob’ekt bilan model parametrlari orasida bir qiymatli mos kelishlik bo‘lishi, xamda bu tizmlardagi jarayonlarni o‘lchamga ega bo‘lmagan matematik yozilishi ayniyat shaklida bo‘lishi zarur. Analog modellarni yaratish uchun o‘rganilayotgan tizimlarni matematik tavsiflash zarur. Analog modellar sifatida mexanik, gidravlik, pnevmatik tizimlar ishlatilishi mumkin. Ammo ko‘pgina xollarda elektr va elektron analog modellar keng qo‘llaniladi. CHunki tokni kuchi va kuchlanish boshqa tabiatga ega bo‘lgan fizik kattaliklar analogi bo‘ladi. Analog modellarni asosiy xususiyatlari parametrlarni miqdoriy o‘zgarishi va o‘lchamlariga adaptatsiya (moslashtirish) qilinishi sodda va tezkordir. Analog modellar xisoblash texnikasini vositalarini mantiqan elementlar va elektr zanjirlari satxida tadqiqot o‘tkazishda yoki tizim satxida tizimlar ishlashi, masalan: differensional yoki algebrik tengliklar yordamida yozilish satxida foydalaniladi.