Eksperimental psixologiya va praktikum

 
Diqqatning ko’lami (hajmi) va aniqligi 
 
Tadqiqot maqsadi. 
Taxistaskop metodikasi yordamida diqqat hajmi
(ko’lami) va aniqligini tekshirib ko’rish. 
Tadqiqot uchun zarur jihoz va uskunalar
. Taxistaskop yoki epidiaskop. 
Har birida sakkiztadan undosh harflar aks ettirilgan (5 dona) kartochkalar. 
 Tadqiqotning borishi.
Tekshiriluvchi asbobdan 0,5m. masofada joylashadi 
va diqqatini bir joyga to’plagan holda tavsiya qilinayotgan qo’zgovchiga qaraydi. 
Dastlabki “Tayyorlaning!” xabari (signali) berilgandan so’ng, tadqiqotchi 
“Boshladik!”asosiy xabar (signal) ni beradi va taxistaskopdagi harakatlantiruvchi 
mexanizmni bosadi. Tekshiriluvchi taxistaskopda ko’rsatilayotgan har bir 
kartochkani kuzatib, unda qanaqa harflar va qanday izchillikda yozilganligiga 
e’tibor berib boradi. So’ngra ilg’ab qolgan harflarini yozadi.
 Tadqiqot natijalarini tahlil qilish
O’tkazilayotgan tajriba natijalari quyidagicha chizma tasvirdagi qarorda kayd 
etilib, tahlil qilib chiqiladi.
I-qaror 
Tajriba mavzusi
: Diqqatning ko’lami (hajmi) va aniqligini tekshirish.
Tekshiruvchi______________________________________ 
Tekshiriluvchi____________________________________ 
Sana_____________________________________________ 
Tavsiya qilingan 
qo’zg’atuvchilar
tartib raqamlari 
Tavsiya 
qilingan 
qo’zgovchi 
Tekshiriluvchidan
olingan natija 
Diqqatning 
hajmi 
Diqqatning 
aniqligi 
Xato 
Tekshiruvchi
xulosasi 
Diqqatning xatosiga tekshiriluvchi tomonidan tavsiya qilingan qo’zg’ovchini idrok 
qilishda yuz bergan yanglishishlik (illyuziya) (tavsiya qilingan harflar orasida 
yo’k, bo’lganlarini bor, deb idrok qilish). Mazkur tajriba bu harf «X» dir. 
Diqqatning aniqligi 2 raqami bilan belgilanadi, chunki faqat ikki holatdagina 
izchillik ro’y bergan: «Z» harfi kartochkadagi harflar qatorida birinchi o’rinda 
yozilgan edi. Tekshiriluvchidan olingan natijada ham «Z» harfi birinchi o’rinda 
ko’rsatilgan; «l» harfi «s»dan keyin joylashgan edi,tekshiriluvchi ham xuddi 

---

shunday tartibda qayd qilgan. Diqqat hajmi (ko’lami) ning miqdori nomlari to’g’ri 
topilgan harflarning soni (mazkur holda 5 ta kata odamlar uchun 3-5 undosh 
harflar) bilan belgilangan. 
Tadqiqotchi tekshiriluvchilar bilan 5 ta tajriba o’tkazib, hosil bo’lgan 
natijalarni chizma tasvirdagi qarorning har bir kataklari (grafasi) buyicha hisoblab 
chiqadi hamda jamlangan rakam (summa)ni o’tkazilgan tajribalar soniga bo’ladi. 
SHunday qilib, diqqatning hajmi, aniqligi va xatosiga oid o’rtacha arifmetik 
qiymatini belgilab chikadi.